Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 655 ze zm. Dz. U. poz. 974) wymienia fakultatywne i obligatoryjne przesłanki zwolnienia żołnierza zawodowego ze służby wojskowej. Przesłankami obligatoryjnymi, tj. takimi, których samo wystąpienie przesądza o zwolnieniu żołnierza zawodowego ze służby, są:
- zrzeczenie się przez żołnierza obywatelstwa polskiego.
- wybranie żołnierza na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;
- ustalenie przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby;
- odmowa przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się do tej komisji w określonym terminie i miejscu albo niepoddanie się badaniom, do których został zobowiązany przez komisję lekarską;
- osiągnięcie wieku 60 lat życia, chociaż Minister Obrony Narodowej może, w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, na wniosek żołnierza zawodowego złożony nie później niż przed osiągnięciem 60 lar życia, może wyrazić zgodę na dalsze pełnienie przez niego zawodowej służby wojskowej.
- otrzymanie niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej;
- złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego;
- odmowa pełnienia służby na równorzędnym lub wyższym stanowisku służbowym;
- upływ terminu wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez żołnierza zawodowego;
- niewyznaczenie na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w dyspozycji;
- utrata stopnia wojskowego albo degradacja;
- prawomocne orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej usunięcia z zawodowej służby wojskowej;
- prawomocne orzeczenia środków karnych pozbawienia praw publicznych, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza zawodowego;
- skazanie prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania;
- prawomocne ukaranie przez organ właściwego samorządu zawodowego karą zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu (specjalności zawodowej), o ile brak jest możliwości wyznaczenia tego żołnierza na inne stanowisko służbowe;
- nieobecność w służbie jednorazowo przez okres 3 dni roboczych, która nie została usprawiedliwiona.
Żołnierza zawodowego można zwolnić (fakultatywnie) z zawodowej służby wojskowej wskutek:
- skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary;
- odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi wymaganego poświadczenia bezpieczeństwa;
- niewyznaczenia na stanowisko służbowe na kolejną kadencję;
- otrzymania dostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej;
- zaistnienia potrzeb Sił Zbrojnych – za pisemną zgodą żołnierza;
- skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego;
- skreślenia żołnierza zawodowego w trakcie kształcenia, o którym mowa w art. 95 ust. 4, z listy kształconych z uwagi na niespełnienie wymogów określonych w regulaminie nauki lub studiów;
- zachowania naruszającego godność lub honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby oraz godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych;
- upływu 12 miesięcy zawieszenia w czynnościach służbowych, jeżeli nie ustały przyczyny będące podstawą zawieszenia;
- popełnienia czynu o znamionach przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, jeżeli popełnienie czynu jest oczywiste i uniemożliwia dalsze pozostawanie w służbie;
- upływu 12 miesięcy od dnia zaprzestania pełnienia służby z powodu choroby lub pobytu w szpitalu albo innym podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz niewystępowanie przesłanek, o których mowa w art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, 1621 i 1834);
Organami właściwymi do zwalniania z zawodowej służby wojskowej są organy właściwe do powoływania do służby, a w przypadku zwolnienia z zawodowej służby wojskowej w trakcie kształcenia w uczelni wojskowej, rektor-komendant uczelni wojskowej.
Co więcej, żołnierz zawodowy może w każdym czasie wypowiedzieć stosunek zawodowej służby wojskowej bez podawania przyczyny. Zwolnienie z zawodowej służby wojskowej żołnierza zawodowego wskutek dokonanego wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej następuje po upływie 3 miesięcy od dnia złożenia wypowiedzenia przez żołnierza w ostatnim dniu miesiąca.
Stan prawny na 17.08.2022