Zwolnienie żołnierza z zawodowej służby wojskowej
W wyrok z dnia 27 maja 2025 r. (II SA/Ol 241/25) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przypomniał, że użycie w art. 228 ust. 1 pkt 4 ustawy z 2022 r. o obronie Ojczyzny słowa „można” wskazuje, że decyzja w tym przedmiocie ma charakter uznaniowy. Nie oznacza to jednak, że decyzja taka może być dowolna. Organ administracji ma bowiem obowiązek dokładnie wyjaśnić stan faktyczny, zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy oraz załatwić sprawę mając na względzie interes społeczny strony i słuszny interes obywateli.
W dniu 4 września 2024 r. żołnierz otrzymał kopię opinii służbowej, w której został oceniony na ocenę dostateczną oraz że pouczono go o możliwości wniesienia odwołania od opinii służbowej. Z uprawnienia tego nie skorzystał, w związku z czym opinia stała się ostateczna w dniu 19 września 2024 r. Podano, że w związku z tym dniu 14 listopada 2024 r. wpłynął meldunek przełożonego żołnierza w sprawie zwolnienia z zawodowej służby wojskowej. Wskazano, że została także sporządzona dodatkowa dodatkową opinia, z której wynika, że żołnierz dał się poznać jako niezdyscyplinowany, sprawiający problemy wychowawcze; kilkukrotnie przebywał na krótkotrwałych zwolnieniach lekarskich, które kolidowały z powierzonymi mu zadaniami służbowymi, co czyni go żołnierzem o ograniczonej dyspozycyjności. Podano, że z opinii wynika także, że żołnierz nie stosował się do upomnień w zakresie obowiązku podnoszenia wiedzy niezbędnej w codziennej działalności służbowej i w ocenie przełożonego w dłuższej perspektywie nie podniesie swoich kwalifikacji co czyni go nie w pełni przydatnym w dalszej służbie. Wyjaśniono, że w dniu 4 grudnia 2024 r. przeprowadzono dowód z przesłuchania żołnierza, który podał, że nie zgadza się z oceną jego wyszkolenia bojowego, gdyż uzupełnia wiedzę, aby móc funkcjonować w ramach plutonu rozpoznawczego, zaś przyczyną oceny niedostatecznej ze sprawdzianu sprawności fizycznej było złe samopoczucie i stan zdrowia. Jednocześnie żołnierz oświadczył, że stara się poprawić swoją sprawność fizyczną.
Rozkazem personalnym Dowódcy Brygady z 18 grudnia 2024 r., orzeczono o zwolnieniu szeregowego.
Od decyzji tej się odwołał żołnierz podnosząc że w decyzji nie zostały wzięte pod uwagę jego zeznania, złożone w dniu 4 grudnia 2024 r., a także że został posądzony o nieposiadanie oraz nieuzupełnianie podstawowej wiedzy, co jest sprzeczne ze stanem faktycznym. Zakwestionował także stanowisko organu, że nie przejawia chęci rozwoju oraz poprawy, gdyż oprócz zaangażowania podczas zajęć w czasie godzin służbowych stara się uzupełniać, utrwalać oraz rozszerzać zdobytą wiedzę i umiejętności, które pozwalają mu sprawnie i bezproblemowo wykonywać obowiązki służbowe. Podał, że uczęszcza na zajęcia wyrównawcze i poprawia swoją sprawność fizyczną we własnym zakresie, co pozwoliło mi zaliczyć egzamin podczas certyfikacji drużyn na ocenę 5.
Decyzją z 17 lutego 2025 r. Dowódca Jednostki Wojskowej ustalił nową datę zwolnienia z zawodowej służby wojskowej na dzień 14 marca 2025 r.
Decyzja ta została zaskarżona przez pełnomocnika żołnierza do Sądu. W uzasadnieniu skargi podniesiono, m.in.że w związku ze zwolnieniem skarżącego z zawodowej służby wojskowej, podjął on działania zmierzające do rozliczenia służbowego z macierzystą JW i w ramach tych czynności – w dniu 7 marca 2025 r. – przystąpił do opróżniania przydzielonej mu służbowej „szafki metalowej”, która nie jest zabezpieczana przed dostępem osób postronnych. Podczas wykonywania tych czynności stwierdził on, że w „szafce metalowej” został ukryty przez osobę postronną wypełniony formularz opinii służbowej za 2024 r. z naniesionymi na 1 i 2 str. dokumentu podpisami opiniowanego, przy czym skarżący nie wie, w jakich okolicznościach i w jakiej dacie dokument ten znalazł się w użytkowanej przez niego „szafce metalowej” oraz kto go tam umieścił. Podkreślono, że skarżącemu nigdy nie przedstawiono do zapoznania opinii służbowej za 2024 r., nie doręczono jej kopii, a naniesione tam podpisy opiniowanego są sfałszowane. W tych okolicznościach, w ocenie skarżącego, zaszły przesłanki do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, w związku z czym skarżący – pismem z 10 marca 2025 r. – złożył taki wniosek.
Sąd wskazał, że w przedmiotowej sprawie organy obydwu instancji uznały, że opinia służbowa jest ostateczna, gdyż doręczono ją żołnierzowi w sposób prawidłowy i nie skorzystał on z możliwości odwołania się od niej. Okoliczność ta jednak, w świetle zarzutów podniesionych w skardze, budzi wątpliwości. Z treści skargi wynika bowiem, że skarżący nie otrzymał przedmiotowej opinii, ani też nie został pouczony o możliwości wniesienia od niej odwołania, a jego podpis znajdujący się na druku opinii został podrobiony. Przy czym skarżący wyjaśnił, że w dacie określonej w opinii jako data jej doręczenia przebywał na ćwiczenia poligonowych, które były zlokalizowane w odległości około 300 km od jednostki macierzystej, w której z kolei przebywał jego przełożony, wystawiający mu opinię. Należy zatem wskazać, że wprawdzie organ orzekający o zwolnieniu nie jest uprawniony do rozstrzygania kwestii ewentualnego sfałszowania podpisu skarżącego, gdyż to leży w kompetencjach organów i sądów właściwych do ścigania przestępstw, ale ma on obowiązek ustalenia, czy opinia została w prawidłowy sposób doręczona oraz czy żołnierz został prawidłowo pouczony o sposobie i terminie wniesienia od niej odwołania. Jak wskazano bowiem wyżej dopiero spełnienie tych wymogów pozwala na przyjęcie, że opinia służbowa jest ostateczna. W przedmiotowej opinii z 4 września 2024 r. nie sporządzono notatki, że została ona doręczona w sposób określony w § 12 ust. 4 rozporządzenia w sprawie opiniowania, a zatem należy przyjąć, że został doręczona w trybie § 12 ust. 2 rozporządzenia w sprawie opiniowania, czyli podczas rozmowy przełożonego z opiniowanym żołnierzem zawodowym. W tej sytuacji wątpliwości budzi okoliczność, że do takiego doręczenia opinii w dacie w niej wskazanej doszło, skoro żołnierz i jego przełożony przebywali w dość znacznej odległości od siebie.
W związku z powyższym Sąd, zaskarżoną decyzję instancji oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji. Rozpoznając ponownie sprawę organ podejmie czynności celem wyjaśnienia, czy doszło do prawidłowego doręczenia opinii służbowej żołnierzowi mając na względzie powyższe wskazania Sądu, a następnie podejmie stosowne rozstrzygnięcie.