Aktualności

październik 2024

Zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 21 maja 2024 r. (II SA/Bd 280/24). Decyzja w przedmiocie zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej przed upływem czasu jej trwania ma charakter uznaniowy.

Uznanie administracyjne oznacza przyznanie organowi administracji publicznej przepisem prawa materialnego pewnego luzu decyzyjnego polegającego na możliwości wyboru sposobu rozstrzygnięcia danej sprawy administracyjnej. Zaakcentowania wymaga, że działanie organu korzystającego z możliwości podjęcia decyzji w ramach uznania administracyjnego musi mieścić się w granicach zakreślonych wynikającym z art. 7 k.p.a. - tj. dążeniem do wyjaśnienia prawdy obiektywnej i obowiązkiem załatwienia sprawy z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu strony

wrzesień 2024

Świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie dla żołnierzy - kto wypłaca ?

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 23 maja 2024 r. (III SA/Gd 91/24) ustalenie i wypłacenie świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie dla żołnierzy, których kształcenie w ramach służby przygotowawczej rozpoczęło się i nie zakończyło przed dniem wejścia w życie ustawy o obronie Ojczyzny, odbywa się na zasadach określonych w tej właśnie ustawie, tj. na podstawie art. 312 ust. 5 i ust. 10 ustawy o obronie Ojczyzny, a przepisy te wskazują, że świadczenie pieniężne rekompensujące ustala i wypłaca dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę.

sierpień 2024

Wyróżnienie w systematyce ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny części wojskowej niewątpliwie świadczy o dostrzeżeniu przez polskiego prawodawcę specyfiki środowiska wojskowego i stanowi odpowiedź na potrzebę prawnego uregulowania zachowań zarówno przełożonych, jak i podwładnych w warunkach dyscypliny wojskowej oraz prawnokarnej ochrony dobra, jakim jest prawidłowe sprawowanie służby. W zgodzie z tą aksjologią art. 342 kodeksu przewiduje sankcję dla żołnierza, który podejmuje działania w celu zupełnego albo częściowego uchylenia się od służby.

Z brzmienia przepisu wynika, iż jest to typ przestępstwa znamienny celem. Nie rodzi więc odpowiedzialności karnej za ten czyn sam zewnętrzny przejaw zachowań odpowiadających ustawowemu opisowi, jeżeli nie towarzyszy mu jednoczesna intencja (posługując się językiem części ogólniej prawa karnego - odpowiednia strona podmiotowa w postaci zamiaru bezpośredniego) wywołania skutku, który pozwoliłby uniknąć spełnienia obowiązku służby wojskowej.

Kryminalizacją objęte zostało postępowanie w postaci spowodowania u siebie przez żołnierza ciężkiego lub średniego uszczerbku na zdrowiu, a także dopuszczenie, by zostały spowodowane przez inną osobę. Z uwagi iż ustawodawca posłużył się w tym przypadku odesłaniem wewnątrzsystemowym do innych przepisów kodeksu karnego, w celu pełnego zobrazowania omawianego czynu zabronionego konieczne jest ich przywołanie. Art. 156 § 1 definiuje ciężki uszczerbek na zdrowiu jako pozbawienie człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, wywołanie u niego innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, a także wycięcie, infibulację lub inne trwałe i istotne okaleczenie żeńskiego narządu płciowego. Natomiast średnim uszczerbkiem na zdrowiu będzie każde inne naruszenie czynności narządu ciała bądź inny rozstrój zdrowia, które trwałyby powyżej siedmiu dni (art. 157 § 1).

Drugim działaniem penalizowanym przez art. 342 k.k. jest posłużenie się podstępem, aby wprowadzić w błąd organ wojskowy i w ten sposób uniknąć służby.

Dla żołnierza dopuszczającego się któregoś z wyżej opisanych czynów ustawa przewiduje karę aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3. Jednakże ze względu na mniejszą wagę czynu w konkretnej sprawie możliwe jest zakwalifikowanie go z typu uprzywilejowanego (art. 343 § 2), zagrożonego karą ograniczenia wolności, aresztu wojskowego do roku albo pozbawienia wolności do roku. Ostateczny wybór rodzaju kary oraz jej wysokości należy do kompetencji sądu, który dysponuje w tym zakresie swobodnym uznaniem, lecz jednocześnie ma obowiązek kierować się dyrektywami zawartymi w części ogólnej kodeksu.

lipiec 2024

Znęcanie się nad podwładnym, młodszym stopniem lub mniej doświadczonym żołnierzem

Część wojskowa ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny obejmuje przepisy karne, które z uwagi na swoją specyfikę podmiotową i charakter dóbr chronionych prawem zostały wyodrębnione z powszechnego prawa karnego tworząc tzw. prawo karne szczególne. Przepisy części ogólnej i szczególnej kodeksu Karnego stosuje się bowiem do żołnierzy, jedynie jeżeli część wojskowa nie zawiera przepisów odmiennych.

Wśród czynów zabronionych wyszczególnionych przez prawo karne wojskowe wymienić można przestępstwo znęcania się nad podwładnym stypizowane w art. 352 Kodeksu karnego. Znęcanie, o którym mowa w przepisie może przybrać formę znęcania zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Żołnierz, który znęca się nad podwładnym podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Karalność czynu ulega zaostrzeniu w sytuacji, w której znęcanie połączone jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa. Kodeks przewiduje wówczas dla sprawcy czynu karę pozbawienia wolności w granicach od roku do lat 10. Co więcej, jeżeli następstwem popełnienia czynu znęcania jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 15 lat.

Przestępstwo znęcania się zostało uregulowane także w części powszechnej Kodeksu karnego (art. 207), jednakże wówczas ma ono zastosowanie do sytuacji znęcania się przez sprawcę nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy. Specyficzna hierarchiczna struktura sił zbrojnych spowodowała konieczność odrębnego zapewnienia skutecznej ochrony podwładnych stojących niżej w tej strukturze przed różnymi postaciami nadużyć osób znajdujących się wyżej w hierarchii wojskowej. Przedmiotem ochrony w przypadku penalizacji znęcania się nad podwładnym są więc przede wszystkim zasady postępowania z podwładnymi, a także życie, zdrowie, nietykalność cielesna, wolność czy cześć podwładnego - w zależności od rodzaju podejmowanego przez sprawcę zachowania stanowiącego znęcanie.

Należy także zaznaczyć, że art. 352 Kodeksu karnego nie odnosi się wyłącznie do relacji wertykalnej pomiędzy przełożonym i jego podwładnym. Na mocy art. 353 Kodeksu karnego przepis przewidujący odpowiedzialność karną za znęcanie się nad podwładnym, stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza się takiego czynu względem żołnierza młodszego stopniem albo równego stopniem o krótszym okresie pełnienia służby wojskowej,

czerwiec 2024

Przewlekłe postępowanie rekrutacyjne

Chorąży, będący absolwentem Szkoły Chorążych Wojsk Inżynieryjnych pismem z dnia 10 października 2022 r. wystąpił do Dowódcy z wnioskiem o powołanie do zawodowej służby wojskowej. Mimo licznych pism i ponagleń organ nie wydał opinii w sprawie wniosku o powołanie Chorążego do zawodowej służby wojskowej, nie poinformował strony o innym terminie załatwienia sprawy oraz przyczynach, dla których rozstrzygniecie nie zostało wydane w terminie Pismem z dnia 14 marca 2023 r. Chorąży wniósł skargę na bezczynność oraz przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego przez organ polegające na braku zaopiniowania wniosku o powołanie do zawodowej służby wojskowej Skarżącego - jako żołnierza, o którym mowa w art. 174 ustawy o obronie Ojczyzny i przesłania go do Szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji

Po rozpatrzeniu skargi Wojewódzkie Są Administracyjny we Wrocławiu wydał w dniu 18 stycznia 2024 r. wyrok (IV SAB/Wr 164/23), w którym stwierdzono, że w dacie złożenia wniosku rozpoczyna się postępowanie rekrutacyjne, którego wynikiem jest władcze rozstrzygnięcie. Służy od niego odwołanie i w dalszej kolejności skarga, przy czym środki te przysługują wyłącznie określonej w ustawie grupie podmiotowej - żołnierzom. Zgodnie z art. 2 pkt 39 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. obronie Ojczyny (Dz. U. z 2022 r. poz. 2305) taki status taki mają osoby pełniące czynną służbę wojskową. W rozumieniu art. 130 ust. 1 ww. ustawy czynna służba wojskowa polega na pełnieniu zasadniczej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej (podkreślenie sądu); służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy; zawodowej służby wojskowej; służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Zatem na mocy art. 122 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny w sprawach tych będzie miał zastosowanie kodeks postępowania administracyjnego, co uzasadnia właściwość Sądu do badania sprawności postępowania w przyjętym procesie rekrutacyjnym i czyni zasadnym zarzuty Strony podnoszące bezczynność organu w procedowaniu jego wniosku.

maj 2024

Czy na pewno awans zawsze podwyższy żołnierzowi zawodowemu odprawę?

Żołnierzowi zwalnianemu z zawodowej służby wojskowej przysługuje szereg świadczeń pieniężnych związanych z zakończeniem pełnienia służby, wśród których wymienić można m.in. odprawę, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy niewykorzystany w roku zwolnienia ze służby, świadczenie pieniężne wypłacane co miesiąc przez 1 rok po zwolnieniu ze służby, czy też dodatkowe uposażenie roczne (tzw. 13-nastka). Wysokość z tych świadczeń przepisy prawa uzależniają od stażu służby, zajmowanego stanowiska służbowego lub posiadanego stopnia wojskowego.

Zasadniczo do wyliczenia wysokości przysługujących żołnierzowi świadczeń, jako podstawa brana pod uwagę jest kwota uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należna w ostatnim dniu pełnienia służby. Okazuje się jednak, że nie jest tak zawsze. Sytuację określonej grupy zwalnianych żołnierzy różnicuje art. 461 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. W przypadku wypowiedzenia przez żołnierza zawodowego stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej w okresie 12 miesięcy od dnia objęcia przez tego żołnierza zawodowego wyższego stanowiska służbowego, albo stanowiska służbowego o tym samym stopniu etatowym, lecz z wyższą grupą uposażenia, podstawę wymiaru trzech kluczowych świadczeń przysługujących zwalnianemu żołnierzowi ustala się, przyjmując za podstawę uposażenie należne żołnierzowi na poprzednio (a nie aktualnie) zajmowanym stanowisku służbowym. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku obliczania wysokości odprawy, świadczenia pieniężnego wypłacanego co miesiąc przez 1 rok po zwolnieniu ze służby oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, w tym za dodatkowy urlop wypoczynkowy niewykorzystany w roku zwolnienia ze służby, oraz za lata poprzednie.

"Podstawę wymiaru powyższych należności stanowi zatem 'uposażenie należne żołnierzowi na poprzednio zajmowanym stanowisku służbowym'. Jest to uposażenie, które przysługiwało żołnierzowi i było mu wypłacane na poprzednio zajmowanym stanowisku, w dacie zajmowania tego stanowiska, zgodnie z wysokością stawki w przyznanej grupie uposażenia, określonej odrębnymi przepisami."

wyrok WSA we Wrocławiu z 1.12.2020 r., IV SA/Wr 301/20, LEX nr 3195817

Rozważając wypowiedzenie stosunku służbowego warto więc odnotować, że uzyskanie w ostatnim roku swego rodzaju awansu w postaci objęcia wyższego stanowiska służbowego lub stanowiska z wyższą grupą uposażenia nie przyczyni się do uzyskania po zwolnieniu ze służby wojskowej świadczeń pieniężnych w wyższej wysokości niż ta, która przysługiwałaby żołnierzowi przed tym zdarzeniem.

kwiecień 2024

Urlopy żołnierzy zawodowych cz.2

Oprócz urlopu wypoczynkowego przysługującego żołnierzowi zawodowemu ustawa przewiduje także inne okoliczności niż wypoczynek, które uprawniają do możliwości skorzystania z dni wolnych od służby, za które to żołnierz zawodowy otrzymuje uposażenie (jego wysokość jest jednak uzależniona od rodzaju urlopu i niekoniecznie jest ono równe pełnemu miesięcznemu uposażeniu, które na co dzień przysługuje żołnierzowi).

Urlop okolicznościowy

Urlopu okolicznościowego udziela się żołnierzowi w wymiarze jednorazowo nie dłuższym niż 5 dni roboczych. Żołnierz urlop taki może otrzymać m.in. w przypadku zawarcia związku małżeńskiego, urodzenia się dziecka, pogrzebu bliskiego członka rodziny, czy też z tytułu sprawowania opieki nad najbliższym członkiem rodziny. Urlop okolicznościowy może zostać udzielony żołnierzowi również na tego umotywowany wniosek, w celu załatwienia ważnych spraw osobistych.

Urlop zdrowotny

Żołnierzowi zawodowemu może zostać udzielony także urlop zdrowotny. Może on zostać udzielony po zakończeniu leczenia w podmiocie leczniczym, a w uzasadnionych przypadkach także po zakończeniu leczenia ambulatoryjnego, gdy nie wymaga on już dalszego leczenia w tym podmiocie, ale nie odzyskał jeszcze pełnej zdolności do wykonywania obowiązków służbowych, lub nie jest w okresie wypowiedzenia stosunku służbowego, lub nie została wydana w stosunku do niego decyzja o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej. Jego maksymalny wymiar to 6 miesięcy.

Urlop szkoleniowy

Żołnierz zawodowy zgodnie z art. 105 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny może pobierać naukę, jeżeli nie koliduje to z wykonywaniem zadań służbowych. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość udzielenia wówczas żołnierzowi płatnego urlopu szkoleniowego na pobieranie nauki, odbywanie studiów wyższych lub studiów podyplomowych lub kształcenie w szkole doktorskiej, a także na odbycie specjalizacji medycznej, farmaceutycznej, diagnosty laboratoryjnego oraz dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, a także aplikacji radcowskiej lub legislacyjnej. Urlop szkoleniowy jest przeznaczony na przygotowanie się do egzaminów i ich złożenie, przygotowanie pracy dyplomowej, przygotowanie i złożenie egzaminu dyplomowego, specjalizacyjnego, egzaminów doktorskich, przygotowanie się do obrony rozprawy doktorskiej lub kolokwium habilitacyjnego. Wymiar urlopu szkoleniowego zależy m.in. od sposobu i poziomu na jakim odbywana jest nauka oraz specjalizacji. Szczegółową regulację w tym zakresie zawiera art. 274 ustawy o obronie Ojczyzny. Urlopu szkoleniowego udziela właściwy organ, którym jest dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy pełni służbę.

Urlop aklimatyzacyjny

Urlopu aklimatyzacyjnego udziela się żołnierzowi zawodowemu skierowanemu do służby poza granicami państwa, po zakończeniu służby w ramach tego skierowania, w wymiarze 1 dnia roboczego za każde rozpoczęte 10 dni pełnienia służby poza granicami państwa. Urlopu tego udziela dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe albo do której został skierowany w ramach pełnienia zawodowej służby wojskowej w dyspozycji, bezpośrednio po stawieniu się w jednostce wojskowej. Wymiar urlopu aklimatyzacyjnego nie może przekroczyć 22 dni roboczych.

Żołnierzowi zawodowemu, oprócz urlopów wymienionych powyżej oczywiście może zostać udzielony także urlop wychowawczy, macierzyński, ojcowski oraz rodzicielski. Urlopów tych udziela się na zasadach i w wymiarze określonym w Kodeksie pracy, z zastrzeżeniem art. 285 ustawy o obronie Ojczyzny.

marzec 2024

Urlopy żołnierzy zawodowych cz.1

Przepisy prawa przewidują możliwość udzielenia żołnierzom zawodowym różnego rodzaju urlopów, które zróżnicowane są ze względu na ich cel, wymiar, a także to, czy podczas przebywania na urlopie żołnierz otrzymuje uposażenie, czy też nie oraz w tego, w jakim wymiarze jest ono wypłacane.

Urlop bezpłatny udzielany jest żołnierzowi-kobiecie pełniącej zawodową służbę wojskową w trakcie kształcenia na uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej, centrum szkolenia lub ośrodku szkolenia w razie zajścia w ciążę. Udzielany jest on wówczas na okres ciąży i połogu na wniosek żołnierza. Wymiar takiego urlopu nie może być dłuższy niż 12 miesięcy. Urlop bezpłatny udzielany jest także na czas trwania kampanii wyborczej żołnierzowi kandydującemu w wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Parlamentu Europejskiego, na kierownicze stanowiska w państwie obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów samorządu terytorialnego. Uposażenie nie przysługuje także w okresie korzystania z urlopu opiekuńczego.

Wśród urlopów płatnych można wyróżnić przede wszystkim urlop wypoczynkowy.

Urlop wypoczynkowy

Co roku żołnierz zawodowy nabywa prawo do 26 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. Do 10 grudnia każdego roku, w danej jednostce wojskowej, na bazie wniosków żołnierzy sporządzany jest plan urlopów na następny rok kalendarzowy. Urlopu objętego planem urlopów udziela się następnie na wniosek żołnierza. Jeżeli żołnierz został powołany do zawodowej służby wojskowej w trakcie roku kalendarzowego, to urlopu udziela się w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostającego do końca danego roku kalendarzowego. Ważne względy służbowe mogą jednak nie dawać możliwości udzielenia żołnierzowi urlopu w całości lub w części w danym roku kalendarzowym - wówczas zaległy urlop udziela się w ciągu następnego roku kalendarzowego. O takim przesunięciu może jednak zdecydować jedynie dowódcza jednostki wojskowej, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe.

Ustawa przewiduje także możliwość udzielenia dodatkowego urlopu wypoczynkowego żołnierzowi zawodowemu znajdującemu się w określonej sytuacji. Sytuacją taką będzie m.in.:

zajmowanie stanowiska służbowego pracownika dydaktycznego, badawczego lub badawczo-dydaktycznego,
posiadanie statusu weterana poszkodowanego,
pełnienie służby w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego uzależniony jest od okoliczności, na podstawie których jest udzielany i wynosi od 5 do 15 dni roboczych. W przypadku zbiegu uprawnień do dodatkowych urlopów wypoczynkowych z różnych tytułów, co do zasady, żołnierzowi przysługuje tylko jeden urlop w wymiarze najkorzystniejszym. Łączny wymiar urlopu wypoczynkowego oraz dodatkowych urlopów wypoczynkowych nie może jednak przekroczyć 50 dni roboczych.

Żołnierza zawodowego można odwołać z urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Udzielenie urlopu może także zostać wstrzymane w całości lub z części z ważnych względów służbowych. Termin urlopu może być także przesunięty na wniosek żołnierza zawodowego umotywowany ważnymi względami.

Urlop wypoczynkowy nie jest to jednak jedynym płatnym urlopem, z którego skorzystać może żołnierz zawodowy. Zachęcamy do zapoznania się z omówieniem pozostałych urlopów w naszym kolejnym wpisie.

luty 2024

Wojsko chciało zabrać hotel

Prezydent Miasta Gdańska na wniosek Szefa Wojskowego Centrum Rekrutacji w Gdańsku zobowiązał właściciela hotelu (spółkę) do oddania w używanie w ramach świadczeń rzeczowych na rzecz obrony. W skład hotelu wchodził obiekt hotelowy do zakwaterowania ok. 100 osób, restauracji, kuchni z wyposażeniem, zapleczem kuchennym i socjalnym oraz parking.

Sprawa trafiła w końcu do rozpoznania do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W ocenie Sądu, nałożenie obowiązku mogło nastąpić w odniesieniu do całej nieruchomości lub jej części. W sytuacji, gdy wnioskodawcy nie jest potrzebna dla realizacji celu cała nieruchomość, ograniczanie prawa posiadacza nieruchomości ponad uzasadnioną potrzebę należy ocenić jak zbędne, niezasadne i naruszające prawo. Zgodnie z regułą wnioskowania a maiori ad minus, skoro organ może uczynić przedmiotem obowiązku całą nieruchomość, może także uczynić przedmiotem obowiązku część tej nieruchomości. Podkreślić jednak należy, że musi to być taka część nieruchomości, która umożliwia realizację celu świadczenia i wyegzekwowanie nałożonego obowiązku.

Sąd zwrócił uwagę również na to że Szef Wojskowego Centrum Rekrutacji nie mógł sprecyzować wniosku jako wniosku o zakwaterowanie około stu osób, co jest pojęciem niedookreślonym i nieprecyzyjnym, lecz winien, w sytuacji gdy nie potrzebuje zajęcia całego hotelu precyzyjnie wskazać liczbę osób, jakich zakwaterowanie ma zapewnić hotel.

Ponadto zdaniem sądu sprecyzowanie wniosku winno także dotyczyć pomieszczeń dla personelu, nie wskazano bowiem położenia, rodzaju i liczby tych pomieszczeń, ani liczby personelu i szczegółowego przeznaczenia tych pomieszczeń i ich powierzchni, pomieszczenia socjalne zostały wymienione jako osobna kategoria, również bez wskazania ich liczby, czy powierzchni. Tymczasem organ wydając decyzję, wskazał jako przedmiot świadczenia jedynie kuchnię wraz z zapleczem kuchennym i socjalnym, pomijając zarówno węzeł c.o. jaki i ciąg komunikacyjny.

styczeń 2024

Zwrot kosztów nauki żołnierza

Podnoszenie kwalifikacji żołnierzy zawodowych niewątpliwie wpływa na zwiększanie profesjonalizmu sił zbrojnych zasilając szeregi armii specjalistami z różnych dziedzin. Mając to na uwadze obecnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość pobierania przez żołnierza nauki podczas pełnienia służby. Zasadniczo sytuacja taka może mieć jednak miejsce tylko wtedy, gdy pobieranie nauki nie koliduje z wykonywaniem przez żołnierza zadań służbowych. O fakcie pobierania nauki musi ponadto zostać poinformowany dowódca jednostki.

Jeżeli poziom i kierunek nauki są zbieżne z wymaganiami kwalifikacyjnymi na zajmowanym lub na planowanym do wyznaczenia stanowisku służbowym, żołnierz może ubiegać się udzielenie pomocy w związku z pobieraniem nauki, która może przybrać różną formę (m.in. zwrotu czesnego za naukę, zwrotu należności z tytułu kosztów przejazdu na obszarze kraju).

Żołnierz zawodowy może również zostać skierowany na studia lub naukę albo staż, kurs lub specjalizację lub inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą na koszt wojska.

W obu przedstawionych przypadkach z żołnierzem zawodowym zawierana jest umowa cywilnoprawna, która określa min. warunki zwrotu poniesionych z tego tytułu kosztów. Żołnierz zawodowy ma obowiązek zwrotu kosztów pomocy w przypadku przerwania nauki lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej z przyczyn określonych w art. 226 ustawy o obronie Ojczyzny (stosownie do art. 105 ust. 6 ustawy o obronie Ojczyzny), m.in. takich jak:

odmowa przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub nieusprawiedliwione niezgłoszenie się do tej komisji w określonym terminie i miejscu, albo niepoddanie się badaniom, do których żołnierz został zobowiązany przez komisję lekarską,
otrzymanie niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej,
odmowa pełnienia służby na równorzędnym lub wyższym stanowisku służbowym,
upływ terminu wypowiedzenia stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej dokonanego przez żołnierza zawodowego,
utrata stopnia wojskowego albo degradacji,
skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego,
nieobecności w służbie jednorazowo przez okres 3 dni roboczych, która nie została usprawiedliwiona,
odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi wymaganego poświadczenia bezpieczeństwa,
skreślenia żołnierza zawodowego w trakcie kształcenia, o którym mowa w art. 95 ust. 4 ustawy o obronie Ojczyzny, z listy kształconych z uwagi na niespełnienie wymogów określonych w regulaminie nauki lub studiów,
zachowania naruszającego godność lub honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby oraz godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych.

Szczegółowa regulacja dotycząca zwrotu kosztów związanych z pobieraniem nauki przez żołnierza zawodowego została określona w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 maja 2023 r. w sprawie nauki żołnierzy zawodowych. Wysokość kosztów ustalana w odniesieniu do żołnierza zawodowego pobierającego naukę obejmuje przypadające na jednego żołnierza zawodowego koszty zakwaterowania, umundurowania, wyżywienia i inne świadczenia związane z nauką. Przy wyliczaniu kosztów bierze się pod uwagę średnią wartość świadczeń należnych żołnierzowi zawodowemu, które zostaną mu wydane w naturze lub wypłacone w postaci ekwiwalentu.

Po otrzymaniu wezwania do zapłaty żołnierz powinien w terminie 14 dni dokonać zwrotu kosztów, których kwota została określona w wezwaniu. Zwrot kosztów pomocy następuje w terminie określonym w umowie, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od zakończenia nauki. Na wniosek żołnierza zawodowego, w drodze umowy zawartej między żołnierzem zawodowym a dowódcą, termin zwrotu kosztów może zostać odroczony na łączny okres nie dłuższy niż 12 miesięcy lub kwota podlegająca zwrotowi może zostać rozłożona na raty w liczbie nie większej niż 24.

grudzień 2023

Opiekun psa lub konia

Opiekunem psa służbowego, opiekunem psa kontraktowego lub opiekunem konia służbowego jest odpowiednio:

przewodnik - żołnierz lub pracownik, któremu przydzielono pod opiekę psa służbowego i który ukończył szkolenie i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu końcowego;
kandydat na przewodnika - żołnierz lub pracownik, któremu przydzielono pod opiekę psa służbowego i którego skierowano po raz pierwszy na szkolenie;
właściciel - żołnierz pełniący czynną służbę wojskową, który ukończył szkolenie, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 267 pkt 1, z którym zawarto kontrakt, na podstawie którego jednostka wojskowa używa psa w trakcie trwania kontraktu;
żołnierz-jeździec - żołnierz, któremu przydzielono pod opiekę konia służbowego i który ukończył szkolenie i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu końcowego;
kandydat na żołnierza-jeźdźca - żołnierz, któremu przydzielono pod opiekę konia służbowego i którego skierowano po raz pierwszy na szkolenie.

Opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia w pierwszej kolejności może być dotychczasowy opiekun tego zwierzęcia, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki. W następnej kolejności opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia może być inny opiekun psa służbowego lub konia służbowego, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki. Jeżeli pies służbowy wycofany z użycia lub koń służbowy wycofany z użycia nie zostanie powierzony opiekunowi, zwierzę można powierzyć innemu żołnierzowi albo innej zainteresowanej osobie, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki oraz posiada wiedzę i umiejętności w zakresie opieki nad psem lub koniem. W przypadku śmierci opiekuna psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia opiekunem tego zwierzęcia w pierwszej kolejności może zostać członek rodziny zmarłego opiekuna, który prowadził z tym opiekunem wspólne gospodarstwo domowe, jeżeli złoży pisemną deklarację woli sprawowania opieki. W przypadku gdy pies służbowy wycofany z użycia lub koń służbowy wycofany z użycia nie zostanie powierzony ww. osobom, opiekę nad zwierzęciem sprawuje jednostka wojskowa, na której stanie znajduje się zwierzę. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, w uzgodnieniu z dowódcą jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie, może przekazać psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia pod opiekę tej jednostki. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub dowódca jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie wyznacza opiekuna psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia. Dowódca jednostki wojskowej, na której stanie znajduje się zwierzę, lub dowódca jednostki organizacyjnej realizującej szkolenie mogą powierzyć opiekę nad psem służbowym wycofanym z użycia lub koniem służbowym wycofanym z użycia organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt. Opiekunem psa służbowego wycofanego z użycia lub konia służbowego wycofanego z użycia nie może zostać osoba, która w następstwie swojego zawinionego działania przyczyniła się do wycofania z użycia psa służbowego lub konia służbowego.

Obowiązki Opiekuna

Opiekun psa służbowego, opiekun konia służbowego, opiekun psa służbowego wycofanego z użycia i opiekun konia służbowego wycofanego z użycia zapewniają prawidłowe utrzymanie zwierzęcia obejmujące w szczególności:

racjonalne żywienie oraz stały dostęp do czystej i świeżej wody;
dbanie o stan zdrowia i kondycję, w tym poddawanie terminowym szczepieniom i zabiegom profilaktycznym oraz zapewnienie możliwości codziennego ruchu;
pielęgnację i utrzymanie w czystości;
warunki utrzymania dostosowane do potrzeb biologicznych.

listopad 2023

Renta inwalidzka dla żołnierza zawodowego i żołnierza niezawodowego

Renta inwalidzka, określana inaczej rentą z tytułu niezdolności do pracy, przysługuje osobie, która stała się całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy z powodu swojego stanu zdrowia. Co do zasady przepisy dotyczące rent i emerytur znajdują się w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku żołnierzy kwestia renty została jednak uregulowana odrębnie. Co więcej, obowiązują obecnie dwie ustawy dotyczące tego zagadnienia - jedna dotyczy żołnierzy zawodowych, natomiast druga żołnierzy niezawodowych i inwalidów wojennych. O inwalidztwie i niezdolności do pracy orzekają wojskowe komisje lekarskie.

Renta inwalidzka przeznaczona dla żołnierzy zawodowych uregulowana została w ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin. Przysługuje ona żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który stał się inwalidą wskutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu:

w czasie pełnienia służby,
w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli inwalidztwo jest następstwem urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie,
w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby wojskowej, jeżeli inwalidztwo jest następstwem wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

Przyczyna powstania inwalidztwa może pozostawać lub nie pozostawać w związku ze służbą. Wykaz chorób i schorzeń powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby oraz chorób i schorzeń, które istniały przed powołaniem do służby, lecz mogły ulec pogorszeniu lub ujawnieniu się w czasie trwania służby wskutek właściwości lub warunków służby na określonych stanowiskach, został określony w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2003 r.

Wysokość renty inwalidzkiej dla żołnierzy zawodowych wynosi odpowiednio:

80% podstawy wymiaru dla inwalidów z I grupy (całkowicie niezdolni do pracy),
70% podstawy wymiaru dla inwalidów z II grupy (częściowo niezdolni do pracy),
40% podstawy wymiaru dla inwalidów z III grupy (zdolni do pracy).

Żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego:

w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju, w wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie,
w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli inwalidztwo to jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej,

jest uprawniony do ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Osoby takie zostały na gruncie ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin określone mianem "inwalidy wojskowego". Za inwalidę wojskowego nie uważa się jednak żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej podczas pierwszych 6 tygodni jej odbywania z powodu choroby, która powstała niewątpliwie przed stawieniem się żołnierza do służby wojskowej i uległa pogorszeniu wskutek tej służby.

Również w tym przypadku inwalidztwo może pozostawać w związku ze służbą wojskową lub nie. Co do zasady prawo do renty powstaje po zwolnieniu żołnierza ze służby wojskowej.

Wysokość renty inwalidzkiej dla inwalidy wojskowego została uzależniona od tego czy inwalidztwo powstało w związku ze służbą wojskową czy też nie:

Inwalidztwo powstałe	Procent podstawy wymiaru w razie zaliczenia do:
	I i II grupy inwalidów	III grupy inwalidów
W związku ze służbą	100 %	75 %
Bez związku ze służbą	80 %	60 %

Ubiegając się o przyznanie renty inwalidzkiej należy złożyć stosowny wniosek do organu rentownego (ZUS), przedstawiając odpowiednie dokumenty.

październik 2023

Obrońca w postępowaniu dyscyplinarnym określonym w przepisach Ustawy o obronie ojczyzny

Procedura dyscyplinarna określona w przepisach ustawy z dnia 11 marca 2022 roku, w zakresie dotyczącym roli obrońcy oparta została na przepisach Kodeksu Postępowania Karnego.

Obrońcą mogą być: inny żołnierz lub profesjonalny pełnomocnik: adwokat lub radca prawny. Na podstawie art. 407 ustawy może wnieść odwołanie od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. W sytuacji gdy od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przez Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych odwołanie nie przysługuje, obrońca może zwrócić się odpowiednio do Ministra Obrony Narodowej lub Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Zgodnie z art.392 ustawy obrońca ma inicjatywę dowodową, prawo wglądu w akta sprawy sporządzania z nich notatek, fotokopii lub odpisów. Na postanowienie odmawiające udostępnienia akt sprawy obrońca może wnieść zażalenie. Innym zaskarżalnym postanowieniami są: postanowienie o zawieszeniu, wznowieniu oraz postanowienie o odmowie uzupełnienia akt postępowania dyscyplinarnego.

Co ważne analogicznie jak w postępowaniu karnym, obrońca nie może podejmować czynności na niekorzyść obwinionego, a jego udział w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania obwinionego. Jak stanowi art. 392 ust.4 ustawy: "Ustanowienie obrońcy uprawnia go do działania w całym postępowaniu dyscyplinarnym, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń. O zmianie zakresu pełnomocnictwa uprawniającego do działania w postępowaniu dyscyplinarnym lub o jego cofnięciu obwiniony niezwłocznie zawiadamia obrońcę oraz rzecznika dyscyplinarnego."

Obrońca jest także obligatoryjne wzywany do udziału w raporcie dyscyplinarnym. Doręczane są mu także wszelkie postanowienia wydane w toku postępowania.

wrzesień 2023

Stypendium dla kandydatów na żołnierzy

Ustawa z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny (tekst jednolity: Dz. U. 2023 poz. 641), w celu rozbudowy potencjału ludzkiego polskich sił zbrojnych wprowadziła kilka instytucji mających w założeniu, stanowić zachętę dla osób cywilnych, posiadających kwalifikacje lub deklarujących chęć zdobycia kwalifikacji, przydatnych w trakcie odbywania służby wojskowej, do wstępowania w szeregi armii. Jedną z tych instytucji jest stypendium dla kandydatów na żołnierzy.

Na wniosek osoby zainteresowanej składany do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, najpóźniej do dnia 31 sierpnia danego roku za pośrednictwem dowolnego wojskowego centrum rekrutacji, Minister Obrony Narodowej może przyznać stypendium na naukę w uczelni wyższej, jeżeli przyczyni się do zdobycia kwalifikacji przydatnych w pełnieniu służby zawodowej. Aby otrzymać stypendium, konieczne jest podpisanie umowy oraz spełnienie kilku przesłanek:

ukończenia szkolenia podstawowego w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej przed rozpoczęciem drugiego roku nauki, po którym zostanie przeniesiona do pasywnej rezerwy;
nieodpłatnego uczestniczenia w ćwiczeniach wojskowych żołnierzy pasywnej rezerwy, w wymiarze przewidzianym w umowie;
uczestniczenia w zajęciach w Szkole Legii Akademickiej;
ukończenia kursu oficerskiego i zdania egzaminu na oficera;
złożenia wniosku o przyjęcie do zawodowej służby wojskowej i pozostawanie w tej służbie przez okres określony w umowie nie krótszy niż 5 lat

Kolejne obowiązki spoczywające na osobie pobierającej stypendium określone są w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lipca 2022 roku (Dz.U. 2022 poz. 1447), stanowiącego akt wykonawczy do przepisów ustawy. Są to:

obowiązek niezwłocznego dostarczenie Szefowi Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji zaświadczenia potwierdzające zaliczenie kolejnych semestrów studiów.
obowiązek poinformowania Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji o wszystkich okolicznościach mających wpływ na przyznanie i wypłatę stypendium, w szczególności dotyczących utraty statusu studenta uczelni lub niespełniania wymogów formalnych do powołania do zawodowej służby wojskowej.
obowiązek okazania na żądanie Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji dokumentów potwierdzających odbywanie studiów na kierunku i w uczelni określonych w umowie.

Niespełnienie tych przesłanek skutkuje obowiązkiem zwrotu stypendium.

Zgodnie z treścią rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 lipca 2022, stypendium jest przyznawane na okres studiów, oraz wypłacane w formie bezgotówkowej z dołu do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który stypendium to przysługuje.

Warto także wspomnieć o sytuacji gdy wypłata stypendium zostanie wstrzymana:

na okres urlopów od zajęć lub innych przerw udzielonych zgodnie z regulaminem studiów;
w przypadku odbywania części studiów poza granicami państwa w ramach programów umożliwiających uczestnictwo w wymianach międzynarodowych ( w tym programu ERASMUS+

Liczba kierunków, możliwych do zrealizowania na wszystkich uczelniach wyższych stanowi załącznik do powyższego rozporządzenia.

sierpień 2023

Badania psychologiczne żołnierzy nie są decyzją w rozumieniu KPA

Wojsko, którego działanie opiera się przede wszystkim na skuteczności nie mogłoby osiągać tego celu bez polegania na sprawności swoich żołnierzy. Służba jest niewątpliwie obciążającym zajęciem, podczas którego ciało i psychika człowieka narażone są na intensywną eksploatację. Żołnierze mają ponadto styczność z bronią, materiałami niebezpiecznymi oraz informacjami niejawnymi i chronionymi. Zdolność fizyczna i psychiczna w tym zakresie stanowi warunek, który musi spełniać osoba powołana, ubiegająca się o powołanie do pełnienia służby, jak również zajmująca określone stanowisko służbowe. Stan zdrowia danej osoby jest więc niewątpliwie jednym z kluczowych elementów pod kątem oceny przydatności do służby i w związku z tym podlega ocenie.

Zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia zawodowej służby wojskowej ustala wojskowa komisja lekarska. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań wydawane są następnie orzeczenia: lekarskie i psychologiczne. Okazuje się jednak, że mają one odmienny charakter prawny, co jest szczególnie istotne w sytuacji, w której nie zgadzamy się z uzyskanym rozstrzygnięciem.

Na podstawie przeprowadzonych badań wojskowa komisja lekarska wydaje orzeczenie lekarskie, które zgodnie z art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny jest decyzją administracyjną. W związku z tym w sytuacji, w której nie zgadzamy się z treścią orzeczenia, oprócz możliwości odwołania się od niego do wojskowej komisji lekarskiej będącej organem wyższego stopnia, możemy następnie zaskarżyć wydane, a niesatysfakcjonujące nas rozstrzygnięcie do sądu administracyjnego celem jego weryfikacji.

Sytuacja przedstawia się jednak odmiennie w przypadku orzeczenia psychologicznego stwierdzającego istnienie lub brak przeciwskazań do pełnienia służby. Testy będące podstawą badania pozwalają ocenić osobę pod kątem sprawności intelektualnej, cech osobowości, sprawności psychomotorycznej oraz poziomu dojrzałości społecznej i emocjonalnej, które to rzutują na umiejętność logicznego myślenia, wyciągania wniosków, podejmowania decyzji, koncentrację czy odporność na stres i umiejętność podejmowania decyzji w sytuacjach zagrożenia. Na ich podstawie to psycholog uprawniony do przeprowadzania badań psychologicznych (a nie wojskowa komisja lekarska) wydaje orzeczenie. Z uwagi na to, że załatwienie sprawy w formie decyzji musi wynikać z przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę do prowadzenia postępowania przez właściwy organ (Wyrok NSA z 7.12.2011 r., I OSK 30/11, LEX nr 1149370), a ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny milczy w tym przedmiocie, nie możemy traktować orzeczenia psychologicznego jako decyzji rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, a w związku z tym korzystać z szeregu regulacji osadzonych w przepisach prawa, które się do niej odnoszą.

Od tak wydanego orzeczenia została przewidziana procedura odwoławcza określona w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 maja 2022 r. w sprawie badań psychologicznych osób powołanych do czynnej służby wojskowej. Z uwagi na to, że funkcjonujące w przeszłości Centralne Wojskowe Pracownie Psychologiczne zostały zlikwidowane, a psycholodzy zatrudnieni są obecnie w Centralnym Wojskowym Centrum Rekrutacji, odwołanie kieruje się do Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, który po przeprowadzeniu badania w trybie odwoławczym wydaje orzeczenie psychologiczne. Takie orzeczenie jest już jednak ostateczne i zgodnie z obowiązującymi przepisami nie podlega kontroli sądowoadministracyjnej.

lipiec 2023

Zasady ponownego przyjęcia do wojska po zwolnieniu

Powrót do pełnienia służby wojskowej po zwolnieniu nie wiąże się zgodnie z polskimi przepisami z żadnymi szczególnymi wymaganiami. Zarówno w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny jak i w rozporządzeniu Ministra Obrony narodowej z dnia 27 czerwca 2022 r. w sprawie powoływania do zawodowej służby wojskowej, brak jest regulacji wyznaczających minimalny okres czasu, który musiałby upłynąć przed umożliwieniem byłemu żołnierzowi powrotu do pełnienia służby.

Jedynym z nielicznych ograniczeń wstrzymujących możliwość powrotu do służby jest pobieranie wynagrodzenia na skutek zwolnienia z niej. Dopiero gdy były żołnierz zakończy pobieranie świadczenia, będzie miał możliwość ponownego wstąpienia do służby. Jeżeli jednak po zwolnieniu ze służby nie przysługuje żołnierzowi świadczenie, jego ewentualny powrót do pełnienia służby nie jest ograniczony koniecznością odczekania dodatkowego okresu czasu.

Warto pamiętać, że zgodnie z art. 185 ustawy o obronie Ojczyzny, powołanie do zawodowej służby wojskowej może nastąpić, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych. To ten warunek będzie ostatecznie decydował o ewentualnej możliwości powrotu żołnierza po jego zwolnieniu oraz o czasie, jaki będzie musiał odczekać przed ponownym powołaniem do służby.

Rozpatrując powrót do służby należy mieć jednak na uwadze, że zgodnie z art. 417 ust. 5 ustawy o obronie Ojczyzny postępowanie dyscyplinarne, które zostało umorzone z powodu zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej, wznawia się w przypadku ponownego powołania tego żołnierza do służby wojskowej, jeżeli od tego zwolnienia nie upłynął okres dłuższy niż 3 lata. W tej sytuacji warte rozważenia jest odczekanie tego okresu w celu uniknięcia ewentualnych konsekwencji dyscyplinarnych.

czerwiec 2023

Degradacja po nowelizacji Kodeksu karnego

Ogłoszona 13 grudnia 2022 r. Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 2600) stanowi niezwykle obszerną i w wielu aspektach fundamentalną reformę polskiego kodeksu karnego. Pośród licznych zmian przepisów, ustawodawca we wspomnianej nowelizacji zdecydował się na zmiany również w zakresie stosowania degradacji jako środka karnego.

Degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego. Zasadniczą zmianą w jej uregulowaniu stanowi możliwość orzeczenia jej nie tylko wobec czynnych żołnierzy, ale także innych podmiotów - żołnierzy rezerwy i żołnierzy w stanie spoczynku. Taka modyfikacja motywowana jest przez ustawodawcę, jak czytamy w uzasadnieniu projektu, dążeniem do zachowania spójności aksjologicznej prawa karnego. Dla projektodawcy niedopuszczalna jest bowiem i sprzeczna z zasadami współżycia społecznego sytuacja, w której osoba po zakończeniu służby wojskowej, wciąż obowiązana przysięgą wojskową, sprzeniewierza się jej bez możliwej reperkusji w postaci degradacji, co prowadzi do braku równego traktowania i nieuzasadnionego uprzywilejowania żołnierzy rezerwy i żołnierzy w stanie spoczynku.

W celu realizacji powyższych założeń, nowelizacja przenosi degradację z części wojskowej kodeksu do części ogólnej (art. 43ba, 43bb), wprowadzając ją do katalogu środków karnych (art. 39 pkt 9), co umożliwi sądom powszechnym jej stosowanie. Usunięto również wskazanie z art. 327 § 2, mówiące o orzekaniu degradacji "zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej", odpowiadając na głosy doktryny, mówiące o niepotrzebnym w tym wypadku eksponowania konkretnej kategorii przestępstw.

Orzeczenie degradacji pozostawiono do uznania sądu, który w każdej sprawie indywidualnie bada dolegliwość tego środka karnego dla sprawcy. Nowe przepisy wejdą w życie 1 października 2023 r.

maj 2023

Środki psychoaktywne, a zdolność do zawodowej służby wojskowej

Zgodnie z art. 87 ust. 3 Ustawy o obronie ojczyzny z dnia 11 marca 2022 r. (Dz.U. 2022.2305), Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym ds. zdrowia określa, w drodze rozporządzenia, m.in. wykaz chorób i ułomności uwzględniany przy orzekaniu o zdolności do służby wojskowej i tryb postępowania wojskowych komisji lekarskich. Aktualnie obowiązujące rozporządzenie (Dz.U. 2022 poz. 1243) weszło w życie 14 czerwca 2022 r. i zawiera w sobie rozbudowane tabele wraz ze szczegółowymi objaśnieniami, stanowiące podstawę ustalania kategorii zdolności do służby wojskowej.

§72 Rozdziału XVI załącznika nr 1 dotyczy wprost alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, a konkretnie ich wpływu na przydzieloną kategorię wojskową. W przypadku osób z grupy III (m.in. osoby ubiegające się o powołanie do zawodowej służby wojskowej), zarówno 1) pozytywny wynik badania laboratoryjnego na obecności substancji psychoaktywnych, 2) używanie szkodliwe alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych w okresie kontrolowanej abstynencji, jak i 3) używanie szkodliwe lub uzależnienie od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych nierokujące zachowania abstynencji skutkuje przydzieleniem kategorii N, oznaczającej trwale lub czasowo niezdolnego do zawodowej służby wojskowej oraz niezdolnego do służby w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na wspomniane szczegółowe objaśnienia, wyjaśniające niektóre użyte w tabeli określenia. Niezwykle istotna jest tutaj adnotacja do pkt 1, gdzie stwierdzono, iż "osoby, u których stwierdzono w badaniu laboratoryjnym obecność innych substancji psychoaktywnych, należy kwalifikować na podstawie konsultacji psychiatrycznopsychologicznej. Decydujący jest wynik badania laboratoryjnego zlecony przez wojskową komisję lekarską w ramach danego postępowania orzeczniczego". Takie sformułowanie ma na celu zapobieżenie zdarzającym się w przeszłości sytuacjom, w których jednokrotne użycie substancji psychoaktywnej dyskwalifikowało orzekanego we wszystkich przyszłych postępowaniach, powodując automatycznie niezdolność do zawodowej służby wojskowej.

Jednocześnie objaśnienia zawierają wyczerpującą definicję uzależnienia od alkoholu lub innej substancji psychoaktywnej, wymieniając przesłanki pozwalające zakwalifikować dany stan do tejże kategorii. Rozporządzenie wymienia m.in. nieodparty wewnętrzny przymus ciągłego lub okresowego spożywania alkoholu (lub innego środka psychoaktywnego albo substancji psychoaktywnej), występowanie objawów zespołu odstawienia po przerwaniu picia (przyjmowania środka), np. stanów majaczeniowych, zmienionego sposobu reagowania na alkohol (utratą kontroli nad piciem, piciem ciągami, zmiany tolerancji, luk pamięciowych, tzw. klinowania) i stałego zwiększania dawki alkoholu (lub środka psychoaktywnego albo substancji psychoaktywnej), postępującym przebiegiem prowadzącym do tzw. psychodegradacji.

Niedopuszczalne i sprzeczne z treścią rozporządzenia jest zatem kwalifikowanie jako uzależnionej osoby, u której jednorazowo w trakcie badania laboratoryjnego stwierdzono obecność substancji psychoaktywnych, podając w uzasadnieniu takiej decyzji wyłącznie wynik badania, i co za tym idzie, niejako automatycznie eliminując szanse orzekanego na uzyskanie pozytywnego orzeczenia teraz lub w przyszłości. Aby w rozumieniu rozporządzenia określić orzekanego jako uzależnionego, komisja powinna w uzasadnieniu wykazać zachodzenie przesłanek określonych w objaśnieniach. Należy przy tym pamiętać, że wojskowe komisje lekarskie powinny zgodnie z literą prawa orzekać na stan w dacie wydania rozstrzygnięcia.

kwiecień 2023

Zwolnienie ze służby studentów-podchorążych w przypadku przestępstwa

Status studenta-podchorążego wiąże się z nałożeniem razem z pewnymi prawami i przywilejami, dodatkowych obowiązków i wymagań - nie tylko pod względem kształcenia, ale również etyki oraz dyscypliny. Tym samym popełnienie czynu o znamionach przestępstwa może wiązać się z poważniejszymi skutkami w przypadku podchorążych niż studentów uczelni cywilnych. Jak każdy żołnierz oraz student, podchorąży podlega obok odpowiedzialności karnej również odpowiedzialności dyscyplinarnej w ramach sowiej uczelni oraz odpowiedzialności dyscyplinarnej przewidzianej dla żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy zawodowych. Kształcenie podchorążych odbywa się w pięciu wojskowych akademiach: Technicznej w Warszawie, Wojsk Lądowych we Wrocławiu, Lotniczej w Dęblinie, Marynarki Wojennej w Gdyni oraz Sztuki Wojennej w Warszawie.

Zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, podchorążowie, którzy ukończyli rok studiów wojskowych otrzymują status żołnierzy zawodowych. Odpowiedzialność żołnierzy za popełnienie przestępstw uregulowana jest w art. 225 Ustawy o Obronie Ojczyzny. Jak stanowi powyższy przepis, żołnierza zawodowego zawiesza się w czynnościach służbowych na zajmowanym stanowisku służbowym na czas nie dłuższy niż 3 miesiące w przypadku wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy w przypadku wszczęcia przeciwko niemu postępowania w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub przestępstwo nieumyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowania dyscyplinarnego, jeśli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby. Warto jednak zaznaczyć, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach okres zawieszenia w czynnościach służbowych można przedłużyć do czasu zakończenia postępowania karnego. Zawieszenie żołnierza na czas postępowania karnego nie powinno być postrzegane jako kara, a jedynie środek zabezpieczający do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Zgodnie z Art. 228 ustawy, żołnierza zawodowego można zwolnić ze służby po skazaniu go prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego. Może też zostać zwolniony ze służby przed wyrokiem sądu, w przypadku popełnienia czynu o znamionach przestępstwa, jeżeli popełnienie czynu jest oczywiste i uniemożliwia dalsze postawanie w służbie.

Jeżeli chodzi jednak o kwestię dyscyplinarną wobec podchorążego, regulaminy studiów uczelni wojskowych przewidują możliwość podjęcia postępowania dyscyplinarnego wobec studenta, który dopuścił się popełnienia przestępstwa. Zgodnie z §64 regulaminu WAT student zostaje skreślony z listy studentów w przypadku ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z Akademii. Kara dyscyplinarna może zostać przyznana za czyn uchybiający godności studenta, za który niechybnie uznanym może być czyn o charakterze przestępnym, zwłaszcza jeśli miał on miejsce na terenie uczelni lub w związku z wypełnianiem obowiązków studenta. Warto zaznaczyć, że przypadku kandydatów na żołnierzy zawodowych oraz żołnierzy zawodowych, którzy odbywają studia w Akademii Wojskowej, odpowiedzialność dyscyplinarna na podstawie przepisów ustawy o dyscyplinie wojskowej nie wyłącza odpowiedzialności dyscyplinarnej w ramach Uczelni.

marzec 2023

Przyznanie wypłaty świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 19 sierpnia 2022 r. (III SA/Po 339/22) podstawą do naliczenia wysokości rekompensaty jest wynagrodzenie netto, albowiem w jego skład nie wchodzą obowiązkowe składki lub zaliczki z tytułu ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego, zobowiązań podatkowych, premie, nagrody itd.

Wskazać należy, że ćwiczenia wojskowe dla żołnierzy rezerwy odbywają się w ramach obowiązkowego urlopu bezpłatnego udzielanego przez pracodawcę na czas ćwiczeń. Zawieszony zostaje stosunek pracy - pracodawca nie odprowadza na rzecz osoby odbywającej ćwiczenia składek do ZUS.

W czasie ćwiczeń to jednostka wojskowa wypłaca uposażenie, nie opłaca się składek emerytalnych i społecznych, a tylko składki chorobowe.

Zgodnie z art. 119a ust. 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP to wójt ustala i wypłaca świadczenie pieniężne. Gdyby ciążył na nim dodatkowy obowiązek uiszczenia składek do ZUS to na rzecz osoby odbywającej ćwiczenia wojskowe i tak wypłacałby jedynie kwotę netto (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

W ustawie jest mowa o świadczeniu pieniężnym rekompensującym utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy lub stosunku służbowego albo o dochodzie z prowadzonej działalności gospodarczej lub rolniczej, które mogliby uzyskać w okresie odbywania ćwiczeń wojskowych. Jest zatem mowa o dochodzie a nie o przychodzie, a tylko przychód możnaby zestawić z wynagrodzeniem brutto

luty 2023

Rozłąkowe

Tak zwane rozłąkowe to dodatek do pensji, który ma wynagrodzić czas spędzony z dala od rodziny. Przysługuje pracownikom, którzy przebywają przez dłuższy czas na wyjeździe służbowym, czy wręcz musieli na jakiś czas przeprowadzić się do innego miasta lub kraju. Rozłąkowe przysługuje również żołnierzom zawodowym, którzy korzystają z zakwaterowania tymczasowego i pozostają w rozłące z rodziną. Dodatek rozłąkowy przysługuje w formie ryczałtu miesięcznego, tj. w okresach miesięcznych, przez okres pozostawania w rozłące z rodziną. Jego wysokość wynosi 18-krotność stawki diety, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania przysługujących należności, wydanych na podstawie art. 775 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

W art. 291 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny ((t.j. Dz. U. poz. 2305) określono, że dodatek przysługuje żołnierzowi, który pozostaje w związku małżeńskim i posiada z małżonkiem wspólny adres zamieszkania albo zameldowania na pobyt stały, albo nie pozostaje w związku małżeńskim, jednakże posiada dziecko pozostające na jego utrzymaniu i wspólny adres zamieszkania albo zameldowania na pobyt stały z tym dzieckiem. Warunkiem jest korzystanie z zakwaterowania zbiorowego lub przydzielenie żołnierzowi miejsca w internacie lub kwaterze internatowej, bez prawa zamieszkiwania z członkami rodziny. Zgodnie z orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego "(...) dodatek za rozłąkę przysługuje żołnierzowi posiadającemu członków rodziny, w przypadku gdy nie przesiedlili się oni wraz z nim do nowego miejsca pełnienia służby i zamieszkują w miejscowości, do której nie jest możliwy codzienny dojazd publicznymi środkami transportu. Zauważyć należy, że legalną definicję członków rodziny określa § 3 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia. Przepis ten stanowi, że członkami rodziny żołnierza, są małżonek oraz dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego tj. dzieci własne żołnierza zawodowego, dzieci małżonka, dzieci przysposobione i dzieci przyjęte na wychowanie, do czasu zawarcia przez nie związku małżeńskiego, które nie przekroczyły osiemnastego roku życia, a w razie uczęszczania do szkoły lub odbywania studiów w szkole wyższej do dwudziestego piątego roku życia, albo stały się całkowicie niezdolne do pracy lub niezdolne do samodzielne egzystencji przed osiągnięciem osiemnastego roku życia." (Wyrok NSA z 22.01.2010 r., I OSK 951/09, LEX nr 595639.). Prawo do omawianego dodatku powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym żołnierz zawodowy spełnił określone powyżej warunki. W związku z uprawnieniem żołnierzy zawodowych pozostaje ich obowiązek do pisemnego informowania dowódcy jednostki wojskowej o zmianie stanu rodzinnego albo miejsca zamieszkania stałego, albo pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, swojego lub członków rodziny, mających wpływ na prawo do przyznanych należności oraz o przyznaniu świadczenia mieszkaniowego.

styczeń 2023

Wojskowa renta inwalidzka

Zgodnie z art. 19 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, renta inwalidzka przysługuje żołnierzowi, który został zwolniony ze służby oraz stał się inwalidą wskutek stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu. Ponadto, ustawodawca ustanowił kryterium czasowe: inwalidztwo musi powstać w trakcie pełnienia służby wojskowej albo w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby, jeżeli jest następstwem urazów doznanych w czasie pełnienia służby lub chorób powstałych w tym czasie albo w ciągu 3 lat po zwolnieniu ze służby wojskowej, jeżeli inwalidztwo jest następstwem wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

Inwalidztwo skutkujące całkowitą niezdolnością do służby dzieli się na trzy grupy: całkowicie niezdolnych do pracy, częściowo niezdolnych do pracy i zdolnych do pracy. Od przydzielenia do danej kategorii zależy wysokość stopy podstawy wymiaru: dla całkowicie niezdolnych do pracy wynosi ona 80%, dla częściowo niezdolnych do pracy 70% a dla zdolnych do pracy 40%.

Ponadto, renta ulega zwiększeniu o 10 % podstawy wymiaru w przypadku, gdy inwalidztwo powstało w skutek wypadku związanego ze służbą lub wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami bądź warunkami tej służby, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze. W tym względzie należy mieć na uwadze ustawę z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową i rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 1 sierpnia 2003 r. w sprawie wykazu chorób, pozostających w związku ze służbą wojskową, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze.

Inwalidztwo omówione w pierwszym akapicie może mieć związek lub być bez związku ze służbą. Ma ono związek ze służbą, jeżeli powstało wskutek zranienia, kontuzji lub innych obrażeń doznanych w czasie wykonywania obowiązków służbowych, wypadku pozostającego w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych, chorób zakaźnych panujących w miejscu służbowego pobytu żołnierza, chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby lub chorób i schorzeń, które istniały przed powołaniem do służby, lecz uległy pogorszeniu lub ujawniły się w czasie trwania służby wskutek szczególnych właściwości lub warunków służby na określonych stanowiskach.

Inwalidztwo nie ma związku ze służbą, jeżeli powstało w efekcie wypadku, którego jedyną przyczyną było zachowanie się żołnierza spowodowane nadużyciem alkoholu, zostało spowodowane przez żołnierza rozmyślnie lub jeśli powstało w następstwie wypadku lub choroby, których wyłączną przyczyną było udowodnione przez jednostkę wojskową rażąco niedbałe lub umyślne działanie lub zaniechanie żołnierza, które naruszało przepisy lub rozkazy, a jego przełożeni zapewnili warunki odpowiadające tym przepisom i rozkazom i sprawowali we właściwy sposób nadzór nad ich przestrzeganiem, zaś żołnierz posiadał potrzebne umiejętności do wykonywania określonych czynności i rozkazów i był należycie przeszkolony w zakresie ich znajomości. Przez rażąco niedbałe zachowanie należy rozumieć niezachowanie podstawowych zasad ostrożności. Umyślnym działaniem lub zaniechaniem jest zaś sytuacja, gdy osoba czyni, czego nie powinna lub nie robi tego, co powinna, ma świadomość negatywnych konsekwencji płynących z jej zachowania i chce ich lub się na nie godzi.

O inwalidztwie, niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji oraz o zdolności do czynnej służby wojskowej żołnierzy zawodowych, żołnierzy zwolnionych z zawodowej służby wojskowej, emerytów i rencistów, a także o związku inwalidztwa, chorób i śmierci z czynną służbą, orzekają wojskowe komisje lekarskie. Od orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej przysługuje zażalenie w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia do wojskowej komisji lekarskiej wyższego szczebla.

Pierwsze badanie kontrolne jest przeprowadzane po upływie 3 lat od wydania orzeczenia o inwalidztwie, następne są przeprowadzane w terminie wskazanym przez komisję, ale nie dłuższym niż 5 lat. Jednakże komisja może orzec, że badania są zbędne, jeżeli przebieg choroby sugeruje, że nigdy nie nastąpi zmiana kategorii inwalidztwa. Ponadto, kobiety powyżej 55 roku życia i mężczyźni powyżej 60 roku życia nie podlegają badaniom kontrolnym, a także osoby, u których inwalidztwo trwa nieprzerwanie od ponad 10 lat.

grudzień 2022

ŻOŁNIERZ ZAWODWY

Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. wprowadziła liczne zmiany w dotychczasowej regulacji dotyczącej służby wojskowej. Uchylona została m.in.: ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Artykuł 2, punkt 40 najnowszego aktu stanowi, że przez żołnierza zawodowego rozumie się żołnierza pełniącego zawodową służbę wojskową. Niejako na marginesie warto wspomnieć, że żołnierzem jest osoba pełniąca czynną służbę wojskową, która jest jedną z dwóch rodzajów służby wojskowej, występującej obok służby w rezerwie.

ŻOŁNIERZ ZAWODWY

listopad 2022

Rezerwa aktywna a pasywna

Ustawa o Obronie Ojczyzny z 11 marca 2022r. zmieniła zasady służby wojskowej w rezerwie, dzieląc ją na rezerwę aktywną i pasywną. Do tej pory rezerwa była jedna- należeli do niej zarówno ci, co przeszli kwalifikację wojskową lecz nie odbyli szkoleń jak i byli wojskowi czy żołnierze Narodowych Sił Rezerwowych. Teraz, zgodnie z art.248 , pasywną rezerwę( nazywaną PR) będą tworzyć osoby które:

przeszły kwalifikację wojskową (czyli mają określoną kategorię zdolności do służby wojskowej), ale nie odbyli czynnej służby wojskowej i nie złożyli przysięgi,
osoby, które mają jakikolwiek kurs wojskowy (np. dwutygodniowy w WOT, lub miesięczny w dobrowolnej zasadniczej służbie wojskowej), ale nie złożyły przysięgi wojskowej,
osoby, które złożyły przysięgę wojskową, mają uregulowany stosunek do służby wojskowej, nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej i nie są zainteresowane służbą w wojsku,
nie ukończyły 55 roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski - 63 roku życia

Dodatkowo warto pamiętać, że zgodnie z art.249 tej ustawy, rezerwiści pasywni mogą być powoływani na ćwiczenia wojskowe- trwające od 1 do nawet 90 dni bez przerwy w ciągu roku. Rezerwiści ćwiczenia wojskowe mogą odbywać także biorąc udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków oraz w akcjach poszukiwawczych.

Do rezerwy aktywnej(nazywaną AR) trafią wszyscy ci, którzy:

złożyli przysięgę wojskową i nie pełnią innego rodzaju służby,
nie ukończyli 55 roku życia, a w przypadku osób posiadających stopień podoficerski lub oficerski - 63 roku życia
złożą deklarację, że chcą się w takiej rezerwie znaleźć.

Do aktywnej rezerwy mogą więc trafić np. byli żołnierze, emerytowani żołnierze (o ile nie przekroczą limitu wieku), osoby po służbie przygotowawczej, a także byli żołnierze WOT i absolwenci programu przeszkolenia wojskowego "Legia Akademicka".

Służba w rezerwie aktywnej pełniona jest na podstawie powołania na czas nieokreślony i wiąże się z częstszymi szkoleniami. Żołnierz rezerwy, w przeciwieństwie do rezerwisty pasywnego musi stawić się w koszarach na co najmniej dwa dni w czasie wolnym od pracy raz na kwartał oraz jednorazowo na 14 dni co najmniej raz na trzy lata.

Należy dodać, że służba ta może być też pełniona w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Zgodnie z przepisami ustawy, żołnierz AR-u, na swój wniosek, będzie mógł zostać skierowany do pełnienia służby w polskich kontyngentach wojskowych na stanowiska przewidziane dla żołnierzy zawodowych. A po minimum trzech latach służby w AR-u i uzyskaniu pozytywnej opinii służbowej, rezerwista będzie mógł ubiegać się o powołanie do służby zawodowej.

październik 2022

Nowelizacja przepisów dotyczących zwalniania żołnierzy zawodowych

Zgodnie z art. 234 Ustawy o obronie Ojczyzny Minister Obrony Narodowej powinien określić w rozporządzeniu warunki i tryb zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej. Od 16 sierpnia 2022 r. mamy szansę zapoznać się z projektem tego rozporządzenia. Pomimo jeszcze długiej drogi legislacyjnej, zapoznając się z projektem aktu możemy trafić na propozycje licznych zmian w zakresie zwolnień ze służby żołnierzy zawodowych. Poniżej przedstawiamy podsumowanie treści przygotowywanego rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej.

Zgodnie z projektem rozporządzenia, żołnierz zostanie obligatoryjnie zwolniony ze służby w następujących przypadkach:

skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary;
skazania prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności, pozbawienia wolności lub karę aresztu wojskowego;
zachowania naruszającego godność lub honor żołnierza lub nielicującego z powagą służby oraz godzącego w dobre imię lub interes Sił Zbrojnych;
upływu 12 miesięcy zawieszenia w czynnościach służbowych, jeżeli nie ustały przyczyny będące podstawą zawieszenia;
popełnienia czynu o znamionach przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, jeżeli popełnienie czynu jest oczywiste i uniemożliwia dalsze pozostawanie w służbie;
upływu 12 miesięcy od dnia zaprzestania pełnienia służby z powodu choroby lub pobytu w szpitalu albo innym podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz nie występowanie przesłanek, o których mowa w art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1133, 1621 i 1834 oraz z 2022 r. poz. 655 i 1265).
wybrania żołnierza na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego
odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się do komisji w określonym terminie i miejscu albo niepoddania się badaniom lekarskim, do których żołnierz został zobowiązany przez wojskową komisję lekarską
otrzymania niedostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej
złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego
odmowy pełnienia służby na równorzędnym lub wyższym stanowisku służbowym
nieobecności w służbie jednorazowo przez okres trzech dni roboczych, także wtedy, gdy są przedzielone dniami wolnymi od służby lub dodatkowymi dniami wolnymi od służby, która to nieobecność nie została usprawiedliwiona
zrzeczenia się obywatelstwa polskiego
wymierzenia kary dyscyplinarnej zwolnienia z dobrowolnych form służby wojskowej;
orzeczenia środka karnego wydalenia z zawodowej służby wojskowej
utraty stopnia wojskowego albo zdegradowania
prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej usunięcia z zawodowej służby wojskowej
prawomocnego orzeczenia środków karnych pozbawienia praw publicznych, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza zawodowego
prawomocnego wyroku sądu na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
prawomocnego ukarania przez organ właściwego samorządu zawodowego karą zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu (specjalności zawodowej), o ile brak jest możliwości wyznaczenia tego żołnierza na inne stanowisko służbowe
uznania żołnierza przez wojskową komisję lekarską za niezdolnego do zawodowej służby wojskowej
osiągnięcia wieku 60 lat lub z dniem upływu terminu zwolnienia z zawodowej służby wojskowej określonego przez Ministra Obrony Narodowej, przy czym termin ten nie może być późniejszy niż dzień osiągnięcia przez żołnierza wieku 65 lat. Wniosek o przedłużenie służby musi zostać złożony do dnia ukończenia 60 roku życia i uzyskać zgodę szefa Ministerstwa

Żołnierz będzie mógł ponadto zostać zwolniony ze służby w przypadkach:

odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi wymaganego poświadczenia bezpieczeństwa;
otrzymania ogólnej oceny dostatecznej w opinii służbowej.

Zgodnie z § 9 projektu rozporządzenia żołnierz wypowiedzenie stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej składa do organu zwalniającego. Wypowiedzenie powinno być dokonane przez żołnierza w formie pisemnej i powinno zawierać oświadczenie woli żołnierza wskazujące jednoznacznie na zamiar wypowiedzenia przez niego stosunku służbowego. Wypowiedzenie uważa się za dokonane, jeżeli zostało ono złożone przez żołnierza bezpośrednio i za potwierdzeniem w kancelarii jednostki wojskowej lub wysłane przesyłką poleconą na adres jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni zawodową służbę wojskową. W przypadku dokonania przez żołnierza wypowiedzenia organ zwalniający wydaje decyzję o zwolnieniu żołnierza z zawodowej służby wojskowej, w której określa datę zwolnienia z zawodowej służby wojskowej wynikającą z wypowiedzenia. Wycofanie wypowiedzenia może nastąpić na pisemny wniosek żołnierza, za zgodą organu zwalniającego

wrzesień 2022

Opiniowanie służbowe

Zgodnie z art. 127 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. z 2022 roku, poz. 655 ze zm. Dz. U. z 2022 roku poz. 974), w czasie pełnienia służby wojskowej żołnierz podlega opiniowaniu przełożonego. Opiniowanie żołnierza zawodowego przeprowadza się corocznie. Ma ono na celu ocenę jego wywiązywania się z obowiązków na stanowisku służbowym, wykonywania zadań, kompetencji i predyspozycji, postawy i zachowania poza godzinami służby oraz wyznaczenie kierunków rozwoju zawodowego i określenie potrzeb szkoleniowych opiniowanego żołnierza.

Przełożony wystawia ocenę opiniowanego żołnierza w skali od 2-6, biorąc pod uwagę ocenę wyżej wymienionych aspektów.

Od opinii służbowej przysługuje żołnierzowi odwołanie do wyższego przełożonego. Wyższy przełożony może: utrzymać opinię w mocy, zmienić lub ją uzupełnić, uchylić i wydać nową, uchylić. Należy jednak podkreślić, że wyższy przełożony może zmienić opinię służbową na niekorzyść żołnierza wyłącznie w przypadku ujawnienia się okoliczności lub faktów mających negatywny wpływ na wynik opinii służbowej, które nie były znane opiniującemu w dniu wydania opinii, od której wniesiono odwołanie. Opinia służbowa wydana wskutek odwołania jest ostateczna. Jednak żołnierz, który otrzymał ocenę 2 (niedostateczną) może wystąpić do dowódcy jednostki wojskowej z wnioskiem o zweryfikowanie tej opinii. Dowódca jednostki wojskowej może powołać komisję w celu uzyskania jej opinii w terminie 30 dni do dnia otrzymania wniosku. Należy podkreślić, że dowódca jednostki wojskowej może, ale nie musi powoływać ww. komisji. Nawet jeśli komisja zostanie powołana - jej opinia nie wiąże dowódcy. Dowódca może utrzymać opinię w mocy, zmienić lub ją uchylić, uchylić i wydać nową opinię, uchylić opinię w całości.

Należy również wspomnieć, że poza możliwością zmiany decyzji z inicjatywy żołnierza (tj. złożenia odwołania od decyzji), istnieje również możliwość zmiany decyzji z inicjatywy dowódcy jednostki wojskowej (działa on wtedy z urzędu) lub też na polecenie wyższego przełożonego (decydującym organem jest wtedy dowódca jednostki wojskowej). Zmiana opinii nie z inicjatywy żołnierza może zajść wtedy gdy: wyjdą na jaw okoliczności mające wpływ na opiniowanie a nieznane opiniującemu w czasie wydawania opinii, nie było podstaw prawnych do wydania opinii służbowej (np. żołnierz nie podlegał opiniowaniu), albo opinia służbowa zawiera oczywiste błędy lub omyłki. Oczywiście, również od tej opinii służy żołnierzowi odwołanie.

Opiniowania nie przeprowadza się w czasie pełnienia służby w pasywnej rezerwie oraz służby pełnionej w razie mobilizacji i w czasie wojny.

sierpień 2022

Czym jest Legia Akademicka?

Zgodnie z regulacją Rozdziału 4 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 655 z późn. zm.) w ramach szeroko pojętej służby wojskowej funkcjonuje tzw. Legia Akademicka, czyli formacja studentów i absolwentów uczelni wyższych podejmujących ochotnicze szkolenie wojskowe.

Według art. 108 ust. 2 ww. ustawy szkolenie to jest realizowane w dwóch formach: formie teoretycznej w uczelniach wyższych oraz w formie praktycznej w centrach szkolenia, ośrodkach szkolenia oraz jednostkach wojskowych. Udział uczelni wyższych w szkoleniu jest dobrowolny. Po odbyciu dobrowolnego szkolenia i złożeniu w następstwie tego przysięgi wojskowej osobę przenosi się na jej wniosek do aktywnej rezerwy.

Zgodnie z art. 109 ust. 1 analizowanej ustawy szkolenie w Szkołach Legii Akademickiej jest realizowane przez okres do 3 lat i kończy się alternatywnie: w przypadku kształcenia na podoficera - egzaminem na podoficera; zaś w przypadku kształcenia na oficera - egzaminem na oficera. Szkolenie w ramach Legii Akademickiej może zostać przerwane w dwóch sytuacjach. Ustawodawca podaje tu przesłankę potrzeb Sił Zbrojnych oraz wniosku osoby odbywającej szkolenie.

Rozdział 4 ustawy o obronie Ojczyzny zawiera jednocześnie delegację dla Ministra Obrony Narodowej do określenia w drodze rozporządzenia czasu trwania ochotniczego szkolenia wojskowego i sposobu kształcenia w Szkołach Legii Akademickiej, sposobu i trybu ich powoływania do odbycia szkoleń i zwalniania z ich odbywania przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia efektywności kształcenia oraz realizacji potrzeb Sił Zbrojnych.

Nawiązując zatem do rozporządzenia ministra wydanego na podstawie powyższego upoważnienia w dniu 28 czerwca 2022 r., należałoby finalnie zawzmiankować, iż precyzuje ono m.in. kwestie takie jak: wymogi formalne wniosku ochotnika do odbycia szkolenia w ramach Legii Akademickiej, procedurę skierowania kandydata na kurs teoretyczny i praktyczny realizowany w odniesieniu do modułu podoficerskiego bądź oficerskiego, czy też aspekt podmiotów odpowiedzialnych za przeprowadzenie egzaminów kończących odpowiednie moduły.

lipiec 2022

Zmiany w powoływaniu do zawodowej służby wojskowej

Z dniem 02 lipca 2022 r. w życie weszło nowe rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie powoływania do zawodowej służby wojskowej. Przyszli żołnierze mają być wybierani w zależności od potrzeb jednostek wojskowych oraz zgodnie ze swoimi preferencjami i kwalifikacjami. Powołanie odbywa się na skutek złożenia przez Kandydata wniosku do dowolnego wojskowego centrum rekrutacji lub przesłanego przez Internet. Do wniosku należy zgodnie z § 3. 1 rozporządzenia złożyć:

Odpis lub uwierzytelnioną kopię dokumentu stwierdzającego uzyskanie wymaganego wykształcenia. W tym przypadku obowiązują wymagania z art. 187 Ustawy o Obronie Ojczyzny - kandydaci do korpusu oficerów powinni posiadać tytuł zawodowy co najmniej magistra lub równorzędny, do korpusu podoficerów wymogiem jest co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe, a w przypadku korpusu szeregowych wystarczy wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe.
Oświadczenie o nieprowadzeniu przeciwko wnioskodawcy postępowania karnego,
Dokumentu potwierdzającego posiadany stopień w przypadku osób z innych służb mundurowych
inne uwierzytelnione dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji i umiejętności niezbędnych na stanowisku służbowym, na które kandydat ma być wyznaczony.

Szef Wojskowego Centrum Rekrutacji może poprosić kandydata o uzupełnienie podanych we wniosku informacji i sam decyduje czy ten spełnia wymagania do pełnienia służby w danym korpusie. Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, dowódca jednostki weryfikuje możliwość powołania kandydata na konkretne stanowisko. Następnym etapem jest skierowanie kandydata na badania psychologiczne celem wydania orzeczenia stwierdzającego istnienie lub brak przeciwskazań do pełnienia zawodowej służby wojskowej. Następnie szef Wojskowego Centrum Rekrutacji kieruje kandydata do dowolnie wybranej przez niego komisji lekarskiej w celu ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej, a w przypadku określania zdolności do służby wojskowej w poszczególnych rodzajach Sił Zbrojnych oraz rodzajach wojsk - do właściwej rzeczowo wojskowej komisji lekarskiej. Na koniec wszystkie dokumenty wraz z wnioskiem kandydata i wynikami komisji zostają przesłane do odpowiedniego organu wojskowego.

Zgodnie z nowym aktem prawnym wniosek należy złożyć nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu odbywania dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, terytorialnej służby wojskowej lub służby w aktywnej rezerwie. Jak wskazuje § 7 rozporządzenia, jeśli wniosek o powołanie został rozpatrzony pozytywnie, właściwy organ wojskowy przesyła rozkaz personalny o powołaniu kandydata do zawodowej służby wojskowej. W przypadku stanowisk pułkownikowskich i generalskich rozkaz ten wydaje minister obrony narodowej. Co istotne, zgodnie z § 6 pkt.2 organ może przed wydaniem rozkazu personalnego wystąpić o opinię do Żandarmerii Wojskowej lub Służby Kontrwywiadu Wojskowego.

Gdy cały proces dobiegnie końca, zgodnie z § 10 rozporządzenia, kandydat, żołnierz albo funkcjonariusz rozpoczyna pełnienie zawodowej służby wojskowej z dniem stawienia się w jednostce wojskowej, wyznaczonym w rozkazie dziennym dowódcy jednostki.

czerwiec 2022

Równoważnik pieniężny w zamian za bezpłatne wyżywienie niewydane w naturze

Problematykę równoważnika pieniężnego przysługującego żołnierzom zawodowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zamian za bezpłatne wyżywienie niewydane w naturze reguluje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 maja 2022 r.

w sprawie

Równoważnik pieniężny przysługujący żołnierzom w zamian za bezpłatne wyżywienie niewydane w naturze ustala się na podstawie normy wyżywienia przysługującej żołnierzowi, Wysokość równoważnika pieniężnego odpowiada wartości pieniężnej normy wyżywienia będącej wartością środków spożywczych, w średnich cenach zakupu, wchodzących w skład norm wyżywienia. Wartości pieniężne równoważnika pieniężnego zmniejsza się o wartość wyżywienia otrzymanego w naturze:

jeżeli wyżywienie w naturze jest planowane jako 3 posiłki:
- śniadanie - o 25%,
- obiad - o 50%,
- kolacja - o 25%;
jeżeli wyżywienie w naturze jest planowane jako 4 posiłki:
- śniadanie - o 25%,
- drugie śniadanie - o 10%,
- obiad - o 40%,
- kolacja - o 25%.

Równoważnik pieniężny przysługuje żołnierzowi:

wykonującemu zadania w warunkach uniemożliwiających korzystanie z wyżywienia przysługującego w naturze, z zastrzeżeniem pkt 8;
uczestniczącemu w szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych poza granicami państwa, w przypadku gdy wyżywienie w naturze nie zostało zapewnione przez państwo-gospodarza lub innego organizatora szkolenia lub ćwiczeń;
uczestniczącemu w ćwiczeniach, kursach i szkoleniach wszystkich typów w przypadku:
korzystania z wyżywienia w naturze według normy wyżywienia niższej niż przysługująca - w wysokości równej różnicy wartości pieniężnej przysługującej mu normy wyżywienia, jeżeli nie ma możliwości przygotowania posiłku uzupełniającego,
żołnierza zaliczanego do personelu latającego - za okres nieprzebywania w miejscu prowadzenia ćwiczeń, kursu lub szkolenia;
należącemu do personelu latającego albo pełniącemu etatowo funkcję instruktora spadochronowego lub wykonującemu skoki ze spadochronem bądź nurkowanie, na wniosek żołnierza, przy braku przeciwwskazań służbowych;
zaliczonemu do personelu latającego, który wraca do kraju po wykonaniu zadań za granicą i pozostaje bez przydziału służbowego, przez okres 2 miesięcy - w wysokości równej wartości pieniężnej normy wyżywienia przysługującej temu żołnierzowi przed wyjazdem;
przed wyjazdem z kraju w związku z rozpoczęciem służby wojskowej poza granicami państwa w składzie jednostki wojskowej użytej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 396 oraz z 2022 r. poz. 655) albo w kwaterach głównych, dowództwach i sztabach misji organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych, od dnia rozpoczęcia przygotowania poza rejonem stacjonowania jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę, do dnia przekroczenia granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej - w wysokości równej wartości pieniężnej zasadniczej szkolnej normy wyżywienia 020, jeżeli w tym czasie żołnierz przebywał w jednostce wojskowej przygotowującej do służby poza granicami państwa, z wyjątkiem przypadku, w którym otrzymał wyżywienie w naturze;
po powrocie do kraju w związku z zakończeniem służby wojskowej poza granicami państwa w składzie jednostki wojskowej użytej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa albo w kwaterach głównych, dowództwach i sztabach misji organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych, od dnia przekroczenia granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej do dnia skierowania na urlop aklimatyzacyjny - w wysokości równej wartości pieniężnej zasadniczej szkolnej normy wyżywienia 020, jeżeli w tym czasie żołnierz przebywał w jednostce wojskowej przygotowującej do służby poza granicami państwa, z wyjątkiem przypadku, w którym otrzymał wyżywienie w naturze;
uczestniczącemu w kraju w ćwiczeniach, kursach i szkoleniach - tylko w dniach, w których nie jest realizowane szkolenie programowe.

Równoważnik pieniężny w wysokości równej 200% wartości pieniężnej zasadniczej szkolnej normy wyżywienia 020 przysługuje żołnierzowi:

pełniącemu nieetatową całodobową służbę wewnętrzną lub garnizonową, dyżur bojowy albo ratowniczy, jeżeli nie ma możliwości korzystania z posiłków przyrządzanych w stołówkach wojskowych, przy braku przeciwwskazań służbowych;
skierowanemu do pełnienia służby w charakterze obserwatora wojskowego lub osoby posiadającej status obserwatora wojskowego w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych - za czas przewozu, w związku z rozpoczęciem i zakończeniem służby:
z kraju do miejsca pełnienia służby - od dnia przekroczenia granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej,
z miejsca pełnienia służby z powrotem do kraju - do dnia przekroczenia granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej

- z wyjątkiem przypadku, w którym otrzymał wyżywienie w naturze.

Wypłata równoważnika pieniężnego następuje z dołu, z wyjątkiem równoważnika pieniężnego należnego za czas całodobowej przepustki, podróży służbowej lub urlopu, który jest wypłacany z góry.

maj 2022

Opodatkowanie przekazania wojsku samochodu

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 marca 2012 r. (I FSK 835/11) uznał, że zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu oddania jednostce wojskowej do użytkowania samochodów jest opodatkowane. Należy je traktować jako kwotę brutto.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynikało, że Spółka w ramach wykonywania świadczeń rzeczowych na rzecz obrony, zgodnie z wezwaniem Prezydenta Miasta K. oddała jednostce wojskowej do użytkowania 11 samochodów, tytułem którego otrzymała wynagrodzenie ryczałtowe. Jednostka wojskowa dokonała wpłaty na rzecz P. w kwocie 378,84 zł, stanowiącej ryczałt za udostępnienie przedmiotów świadczeń rzeczowych. Spółka stanęła na stanowisku, że otrzymaną kwotę ryczałtu należy traktować jako kwotę netto,

Zdaniem sadu, że w przypadku, gdy dochodzi do transferu towaru lub świadczenia usługi, której to czynności towarzyszy zapłata, to podlega ona podatkowi od towaru i usług bez względu na to, czy wzajemne świadczenia są wobec siebie adekwatne. W niniejszej natomiast sprawie ryczałt za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego, o którym stanowi art. 214 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, ma niewątpliwie charakter ekwiwalentu bezpośrednio związanego z czynnością oddania do używania, na cele obronności, określonej rzeczy, a to decyduje, że w przypadku tym mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usługi podlegającym opodatkowaniu VAT.

Sąd uznał, że mamy do czynienia z kwota brutto, a zatem wypłacone spółce wynagrodzenie zawiera w sobie podatek VAT (jest kwotą brutto)

kwiecień 2022

Degradacja i okoliczności

Zgodnie z art. 327 § 1 Kodeksu karnego, degradacja obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego. Degradacja jest więc środkiem karnym stosowanym wobec osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, chociażby przestała nim być w chwili orzekania. Oznacza to, że degradacja może zostać orzeczona nawet w przypadku gdy np. żołnierz został zwolniony z zawodowej służby.

Kiedy i kto może orzec degradację?

Artykuł 327 § 2 Kodeksu karnego wskazuje, że sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Należy podkreślić, że orzeczenie degradacji ma charakter fakultatywny, tzn. że sąd może, ale nie musi zdegradować żołnierza.

Sąd analizuje rodzaj czynu, sposób i okoliczności popełnienia czynu, a następnie ocenia, czy wobec powyższego sprawca utracił właściwości, cechy wymagane do posiadania stopnia wojskowego. Znaczenie mają takie elementy jak: charakter jednostkowy przestępstwa, niewspółdziałanie z innymi osobami z jednostki wojskowej (czyn nie oddziałuje wtedy bezpośrednio na obraz posiadanego stopnia wojskowego), niewykorzystywanie sposobności wynikających ze służby.

Idąc za wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2020 r., o sygn.. akt I KA 10/19, należy wskazać, że ratio legis stosowania środka karnego w postaci degradacji jest ochrona autorytetu wynikającego z posiadania stopnia wojskowego, bez którego niemożliwe jest prawidłowe funkcjonowanie wojska, mającego hierarchiczną strukturę. Dla sądu kluczowa jest więc ocena, czy żołnierz utracił cechy wymagane do posiadania stopnia wojskowego.

marzec 2022

Odmowa wykonania rozkazu - art. 343 Kodeksu karnego

Żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo wykonuje niezgodnie z jego treścią, podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli żołnierz robi to wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy albo następstwem jego działania jest szkoda majątkowa lub inna poważna szkoda, podlega on karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Ponadto, żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu popełnienia ww. czynów, podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ściganie ww. przestępstw następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Czy można odmówić wykonania/nie wykonać rozkazu?

Tak, ale tylko wtedy gdy rozkaz poleca popełnienie przestępstwa.

Art. 344 § 1. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 343 żołnierz, który odmawia wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa albo nie wykonuje go.

W razie wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa niezgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia. Sąd może więc uznać, że żołnierz popełnił przestępstwo z art. 343 Kodeksu karnego, ale wymierzyć karę niższą niż najniższy jej wymiar podany w przepisie, albo w ogóle odstąpić od jej wymierzenia, pozostając wyłącznie przy uznaniu żołnierza winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa.

Co jeśli żołnierz wykona rozkaz, polecający popełnienie przestępstwa?

Co więcej, od ponoszenia odpowiedzialności karnej za wykonanie rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa, chroni żołnierza art. 318 Kodeksu karnego, wprowadzający tzw. kontratyp rozkazu wojskowego. Przepis ten mówi, że nie popełnia przestępstwa żołnierz, który wykonuje ww. rozkaz, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo. Oznacza to, że żołnierz nie jest chroniony wtedy, gdy chce popełnić przestępstwo albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.

Czy niewykonanie rozkazu to ostateczność?

W przypadku rażąco bezprawnego rozkazu, polecającego wykonanie czynności oczywiście niezgodnej z prawem, niewykonanie rozkazu to nie tylko możliwość, lecz także obowiązek żołnierza. Są jednak takie sytuacje, które nie są tak jasne. Należy jednak pamiętać, że art. 318 Kodeksu karnego wyłącza odpowiedzialność karną żołnierza, o ile ten nie popełnia przestępstwa umyślnie.

luty 2022

TATUAŻE A SŁUŻBA WOJSKOWA

Jednym z czynników, który jest poddawany ocenie przy weryfikacji, czy kandydat nadaje się do pełnienia słuby wojskowej, są tatuaże. Teoretycznie, ich posiadanie nie jest zakazane i nie musi automatycznie dyskwalifikować osoby, która je posiada. Jednakże w praktyce może się okazać, że nawet tatuaż, który może wydawać się neutralny, może stanowić przeszkodę do pełnienia służby wojskowej.

Obecnie te kwestię reguluje Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 czerwca 2015 r. w sprawie orzekania o zdolności do zawodowej służby wojskowej oraz właściwości i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach. Zgodnie z tym rozporządzeniem, wojskowa komisja lekarska dokonuje indywidualnej oceny tatuaży kandydata. Jeżeli tatuaż zostanie uznany przez członków komisji za "szpecący", to wówczas kandydat zostaje określony jako niezdolny do pełnienia służby wojskowej. Określenie "szpecący" jest subiektywne i zależy od indywidualnego poczucia estetyki danego członka komisji. Wobec tego trudno jest stwierdzić, jakie tatuaże mogą, a jakie nie mogą uniemożliwić zakwalifikowanie do pełnienia służby wojskowej.

styczeń 2022

Czy dobrowolność szczepień w Wojsku Polskim jest tylko pozorna?

W styczniu bieżącego roku Dyrektor Departamentu kadr MON ogłosił, że przyjęcie szczepienia przeciwko wirusowi COVID -19 będzie miało wpływ na opinię służbową żołnierzy Wojska Polskiego. W styczniu 2021 r. RPO wystosował pismo do Ministra Obrony Narodowej w którym, stwierdził że "poważne wątpliwości budzi kwestia opiniowania służbowego uzależnienia oceny od faktu, czy żołnierz poddał się szczepieniu. Takie działanie wydaje się sprzeczne z samym celem opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych, szczególnie, że niedostateczna względnie dostateczna ogólna ocena w opinii służbowej stanowi (albo może stanowić) podstawę do rozwiązania stosunku służbowego". Ponadto RPO wskazał, że dowódca wystawiający opinię służbową, która została podniesiona ze względu na odbycie szczepienia może narazić się na zarzut nierównego traktowania (art. 32 Konstytucji).

Nowelizacja rozporządzenia MON z 16 lutego br. w sprawie opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych nie wprowadziła wprost uzależnienia oceny od przyjęcia szczepienia jednakże dołożyła nowe kryteria, które uniemożliwiają podniesienie oceny opinii bez odbycia szczepienia. Między innymi, jest to "zaangażowanie żołnierza przy czasowym powierzeniu mu dodatkowych obowiązków służbowych lub nieetatowych funkcji, a także podczas szkoleń wojskowych i ćwiczeń poligonowych, a także wykazywanie się inicjatywą społeczną promującą postawę patriotyczną i proobronną". W okresie pandemii na kursy i szkolenia kierowani są żołnierze, którzy przyjęli szczepionkę, co wprost wyklucza żołnierzy niezaszczepionych z możliwości podnoszenia kwalifikacji. Ponadto warunek szczepienia występuje, jako kryterium wobec którego wyznacza się na stanowiska służbowe żołnierzy poza granicami państwa, czy w misjach międzynarodowych. Wprowadzone nowe wytyczne w znaczący sposób utrudniają uzyskanie pozytywnego wyniku opinii przełożonego osobom niezaszczepionym.

https://portal-mundurowy.pl/index.php/component/k2/item/13378-opiniowanie-zolnierzy-zawodowych-po-nowemu

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-obawy-zolnierzy-ws-niezaszczepienia-przeciw-koronawirusowi

grudzień 2021

Skierowanie żołnierza na badanie lekarskie

Nie budzi niczyjej wątpliwości, że utrzymywanie żołnierzy w zdrowiu i dobrej sprawności fizycznej ma kluczowe znaczenie dla funkcjonowania Sił Zbrojnych. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest orzekanie przez Wojskowe Komisje Lekarskie o zdolności żołnierzy do służby. Szczegółowe podstawy kierowania żołnierzy na badania reguluje art. 5 Ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Zgodnie z tym przepisem, żołnierza w służbie kieruje się na badania na jego wniosek lub z urzędu (o czym niżej), zaś inną osobę - z urzędu, gdy chce ubiegać się o przyjęcie do służby.

Najwięcej wątpliwości budzą przesłanki kierowania żołnierzy na badania z urzędu w trakcie ich służby. Jest to obowiązkowe w przypadku żołnierzy:

niewykonujących zadań służbowych z powodu choroby trwającej nieprzerwanie 3 miesiące;
których stan zdrowia pogorszył się w sposób uniemożliwiający lub utrudniający wykonywanie zadań służbowych;
którzy ulegli wypadkom w związku z pełnieniem służby lub których stwierdzono chorobę zawodową;
muszących odbywać okresowe lub okolicznościowe badania lekarskie;
mają być skierowani do służby poza granicami państwa;
wobec których toczy się postępowanie karne lub w sprawach o wykroczenia, a badanie jest konieczne na potrzeby tego postępowania.

Dodatkowo, istnieje możliwość (lecz nie obowiązek) skierowania na badania żołnierzy:

przed wyznaczeniem na stanowisko służbowe;
przed przeniesieniem do innego korpusu lub grupy osobowej
przed zwolnieniem ze służby;
którzy nie przystąpili do sprawdzianu sprawności fizycznej lub otrzymali z niego ocenę niedostateczną;
co do których istnieje podejrzenie nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego lub nieprawidłowego stwierdzenia niezdolności do służby.

listopad 2021

Potrzeby Sił Zbrojnych

Potrzeby Sił Zbrojnych to jeden z najistotniejszych czynników mających wpływ na funkcjonowanie armii, a także sytuację służbową żołnierzy zawodowych. Mimo, że termin ten został zdefiniowany w Ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych jako celowość:

powołania do zawodowej służby wojskowej,
wyznaczenia na stanowisko służbowe,
zwolnienia ze stanowiska służbowego,
przeniesienia do rezerwy kadrowej lub dyspozycji albo do innego korpusu osobowego,
zwolnienia żołnierza zawodowego z zawodowej służby wojskowej
- w ramach liczby stanowisk w poszczególnych korpusach kadry zawodowej Sił Zbrojnych;

pozostaje on nadal bardzo nieostry. Sytuacja ta jest z jednej strony korzystna, gdyż daje przełożonym konieczną swobodę , umożliwiającą sprawne i pozbawione nadmiernego sformalizowania kształtowanie struktury kadrowej, z drugiej jednak strony wielokrotnie powoduje trudne sytuacje dla samych żołnierzy. Biorąc pod uwagę, że nieposiadające precyzyjnego znaczenia "potrzeby" wpływają na tak istotne kwestie jak wyznaczenie na kolejne stanowisko służbowe, przeniesienie do rezerwy kadrowej czy zwolnienie z zawodowej służby wojskowej, niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, w których odwołanie od niekorzystnego rozkazu personalnego jest bardzo utrudnione ze względu na użycie w jego uzasadnieniu tak nieostrego sformułowania

październik 2021

Świadek Jehowy powołany do służby w charakterze kierowcy.

Wojskowy Komendant Uzupełnień we Wrocławiu wystąpił do Wójta Gminy Miękinia z wnioskiem o przeznaczenie mężczyznybędącego Świadkiem Jehowy (dalej Skarżacy) do wykonania świadczeń osobistych w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, polegających na wykonywaniu pracy na stanowisku kierowcy kategorii C w grupie ewakuacyjnej, w tym transportu sprzętu oraz ewakuacji zapasów. Skarżący poinformował, że jest Świadkiem Jehowy i jego sumienie, wyszkolone w Biblii nie pozwala na szkolenie ze sztuki wojskowej.

Ostatecznie sprawę rozstrzygnąć musiał Na Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku

z dnia 1 grudnia 2020 r. (II OSK 1434/18), który stwierdził, że w takim przypadku nie można powoływać się na wolność sumienia i wyznania i Skarżący ma obowiązek w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, polegający na wykonywaniu pracy na stanowisku kierowcy.

Sąd uzasadniał swoją decyzję tym, że nakładane na obywateli polskich obowiązki regulowane ustawą o powszechnym obowiązku obrony RP mogą łączyć się z ograniczeniami w zakresie "wolności uzewnętrzniania wyznania lub przekonań".W ocenie Sądu, zgodzić się należy z twierdzeniami Skarżącego, że nałożone na skarżącego obowiązki w ramach powszechnego obowiązku obrony RP stanowią ograniczenie jego praw wynikających z wolności sumienia i wyznania. Jednakże zasada proporcjonalności umożliwia rozstrzyganie w sytuacji, gdy pojawia się kolizja kilku praw chronionych konstytucyjnie albo gdy ingerencja ustawodawcy dokonana w celu ochrony jednej wartości konstytucyjnej powoduje nadmierne ograniczenie innej wartości należącej do tej kategorii.

W tej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny stanął "na stanowisku, że ograniczenia wolności sumienia i wyznania związane z wykonaniem przez skarżącego świadczeń osobistych na rzecz obrony nie stanowią nadmiernej ingerencji w jego prawa, która wymagałaby ochrony prawnej. Istotą prawa do sprzeciwu sumienia nie jest bowiem pozostawienie jednostce całkowitej swobody co do wyboru norm prawnych, których zechce przestrzegać, ale jedynie umożliwienie odmowy podporządkowania się tym, które odbiera jako rażąco niezgodne z wyznawanymi przekonaniami, godzące w jej integralność moralną (zob. W. Brzozowski, op. cit., s. 30-31). W tej konkretnej sprawie, nie ma podstaw do przyjęcia, że wykonanie przez skarżącego czynności polegających na wykonywaniu pracy na stanowisku kierowcy kategorii C w grupie ewakuacyjnej, doprowadzi do naruszenia istoty praw wynikających z ustanowionej w art. 53 ust. 1 Konstytucji RP wolności sumienia i wyznania. Pomimo doświadczanego przez skarżącego osobistego konfliktu przekonań z obowiązkami nałożonymi kwestionowaną decyzją, brak jest przesłanek obiektywnych do stwierdzenia, że jest to sytuacja, która zagraża jego tożsamości i integralności, uformowanej przez sumienie oraz wyznawaną religię, szczególnie uwzględniając, że jedną z podstawowych praktyk religijnych Świadków Jehowy jest pomaganie potrzebującym (źródło: http://jw.org)."

wrzesień 2021

Podwójna emerytura dla żołnierzy zawodowych?

Do niedawna w orzecznictwie polskich sądów mieliśmy do czynienia z sytuacją, w której sądy nie uwzględniały odwołań żołnierzy zawodowych od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tymi decyzjami ZUS przyznawał mundurowym emeryturę "cywilną" i jednocześnie zawieszał jej wypłatę z uwagi na zbieg świadczeń emerytalnych z emeryturą wojskową. Ta sytuacja uległa zmianie, po zajęciu w tej sprawie stanowiska przez Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 stycznia 2019 r. sygn. akt I UK 526/17 wskazał na wyjątek w zakazie kumulacji świadczeń. Według niego o prawie do pobierania dwóch emerytur nie decyduje data przyjęcia do służby, ale niemożność zaliczenia "cywilnego" stażu emerytalnego do określenia wysokości emerytury wojskowej. Podstawą prawną takiego rozstrzygnięcia jest art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej w związku z art. 15a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy. Wobec tego, jeżeli żołnierz zawodowy nie ma możliwości uwzględnienia swojego "cywilnego" stażu emerytalnego przy obliczaniu emerytury wojskowej, to może nastąpić kumulacja świadczeń poprzez wypłacenie zarówno emerytury "cywilnej", jak i wojskowej.

sierpień 2021

Przestępstwo nietrzeźwości na służbie

W celu ochrony prawidłowego pełnienia służby wojskowej, kodeks karny przewiduje karę dla żołnierza, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem. Zgodnie z normą wypływającą z art. 357 k.k., powyższy czyn zagrożony jest karą ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2. Co istotne, jak wskazuje S. M. Przyjemski, dla odpowiedzialności za przestępstwo z art. 357 k.k. nie ma znaczenia sposób, w jaki sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia, ani okoliczność, że stan nietrzeźwości nie jest widoczny dla osób postronnych (zob. S.M. Przyjemski, Prawo karne wojskowe, s. 113).

Norma wypływająca z art. 357 k.k. była przedmiotem uwagi Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izby Wojskowej w wyroku z 13 listopada 2003 r. (sygn. akt WZP 3/03) z uwagi na zbieg omawianego przepisu z art. 431 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: ustawa). Stan faktyczny sprawy sprowadzał się do sytuacji, w której żołnierze spożywali napoje alkoholowe na terenie jednostki wojskowej, a zatem spożywali alkohol na służbie, równocześnie będąc w miejscu publicznym. Sąd Najwyższy orzekł, że ten czyn wypełnia zarówno znamiona występku z art. 357 k.k., jak i art. 431 ustawy i nie może być pochłonięty przez dyspozycję art. 357 k.k. W omawianym przepisie kodeks karny nie odnosił się w ogóle do miejsca, w którym miałoby dojść do popełnienia przestępstwa, co stanowi z kolei istotę wykroczenia z art. 431 ustawy. Warto zauważyć, że powyższa uchwała stanowiła zmianę linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z dnia 10 maja 2001 r. (sygn. akt WKN 9/01) orzekł, że w sytuacji zbiegu art. 357 k.k. i art. 431 ustawy kodeks karny konsumuje normę o zakazie spożywania alkoholu w miejscach publicznych i wówczas nie znajdują zastosowania przepisy wykroczeniowe.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą nie może natomiast dojść do zbiegu przepisów art. 356 i 357 k.k. Może natomiast dojść do realnego zbiegu przepisów, a zatem do sytuacji, kiedy żołnierz, który, po wyznaczeniu go do służby lub będąc w służbie, narusza obowiązek wynikający z przepisu lub zarządzenia regulującego tok tej służby i jednocześnie spożyje alkohol na służbie. Sytuacja taka będzie miała miejsce, jeżeli żołnierz po wyznaczeniu go do służby wartowniczej, ale przed przystąpieniem do jej pełnienia, wprawi się w stan niezdolności do pełnienia obowiązków służbowych, a następnie w czasie pełnienia tej służby opuści samowolnie wyznaczony posterunek, to w takiej sytuacji sprawca popełnia dwa odrębne przestępstwa, a mianowicie przestępstwo określone w art. 327 § 1 KK z 1969 r. (obecnie art. 357 § 1 KK) i przestępstwo określone w art. 325 § 1 KK z 1969 r. (obecnie art. 356 § 1 KK), a nie jedno przestępstwo podlegające kumulatywnej kwalifikacji prawnej (wyrok SN z dnia 8 października 1986 r., sygn. akt Rw 732/86).

lipiec 2021

Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie rządowej Siły Zbrojne RP w 2032 roku mają być perfekcyjnie przygotowane w każdym aspekcie - posiadać nowoczesny sprzęt o wysokim potencjale, wyszkolonych żołnierzy i przećwiczone procedury działania. Podkreślana jest również konieczność współdziałania z innymi służbami w operacjach zarządzania kryzysowego, zarówno na terytorium Polski, jak i państw sojuszniczych. Takie rozwiązania będą się wiązać nie tylko rozszerzoną rekrutacją dla potencjalnych kandydatów, ale i zapewne ze zmianami w utworzonych już jednostkach.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 października 2003 r. żołnierz zawodowy może zostać zwolniony z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego oraz zostać przeniesiony do rezerwy kadrowej. Okres pozostawania żołnierza zawodowego w rezerwie kadrowej nie może być jednorazowo dłuższy niż dwa lata dla żołnierza służby stałej i sześć miesięcy dla żołnierza służby kontraktowej. Żołnierz zawodowy może być również wyznaczony lub skierowany do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa. Organem wojskowym właściwym do przeniesienia żołnierza zawodowego do rezerwy kadrowej jest Minister Obrony Narodowej - w przypadku żołnierza zawodowego zwolnionego ze stanowiska służbowego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów i Ministra Obrony Narodowej dyrektor departamentu Ministerstwa Obrony Narodowej właściwego do spraw kadr - w pozostałych przypadkach.

Istnieje również możliwość, aby żołnierz zawodowy, w stosunku do którego została wydana decyzja o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej został, na okres do dnia zwolnienia z tej służby, przeniesiony do dyspozycji. Wówczas żołnierza zwalnia się z dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego. Organem uprawnionym do przeniesienia żołnierza zawodowego do dyspozycji jest organ, który wydał decyzję o zwolnieniu żołnierza z zawodowej służby wojskowej.

Istnieje możliwość mianowania żołnierza zawodowego na stopień wojskowy, który odpowiada stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony, z dniem objęcia stanowiska służbowego albo na stopień wojskowy, do którego ma być zaszeregowany w ramach zajmowanego przez niego stanowiska służbowego, z dniem określonym w rozkazie o mianowaniu.

Warunkiem wydania decyzji o wyznaczeniu żołnierza zawodowego na bezpośrednio wyższe stanowisko służbowe oraz objęcia obowiązków na tym stanowisku lub zaszeregowaniu do bezpośrednio wyższego stopnia wojskowego w ramach dotychczasowego stanowiska służbowego jest uprzednie wydanie decyzji o mianowaniu tego żołnierza, przez uprawniony organ, na wyższy stopień wojskowy.

Minister Obrony Narodowej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, ma możliwość wyznaczenia żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe wyższe o dwa stopnie wojskowe i więcej, bez mianowania na wyższy stopień wojskowy, przy czym ustawa nie wymiana chociażby przykładów "szczególnie uzasadnionych przypadków".

czerwiec 2021

Konsekwencje postępowania karnego w stosunku do żołnierzy zawodowych

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. kodeks karny dzieli się na część ogólną oraz szczególną, której zastosowaniem objęte są konkretnie wymienione podmioty. Dyspozycja art. 317 k.k. jasno wskazuje, na stosowanie przepisów części ogólnej ustawy do żołnierzy, w sytuacji gdy część wojskowa nie zawiera przepisów odmiennych. Część ta jest tzw. częścią szczególną.

Wspomniana szczególność charakteryzuje się skonkretyzowaniem adresatów ze względu na ciążące na nich powinności i pełnioną służbę. Skierowane są więc nie do ogółu adresatów, lecz tylko do żołnierzy (Buchała, Prawo, s. 27).

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na definicje pracownika wojska, o której wspomina ustawodawca. Art. 317 § 2 stanowi, że przepisy art. 356-363 oraz, w wypadku popełnienia określonego w nich przestępstwa, przepisy ogólne dotyczące żołnierzy stosuje się odpowiednio także do pracowników wojska.

Wbrew powszechnemu przekonaniu pracownikiem wojska jest nie tylko żołnierz zawodowy, ale i każda osoba cywilna zatrudniona w wojsku jak np. kierowca czy strażnik (P. Kozłowska-Kalisz [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, red. M. Mozgawa, LEX/el. 2021, art. 317.).

Z zastrzeżeniem art. 317 § 2 k.k., kary i środki karne przewidziane przepisami rozdziału XXXVIII Kodeksu karnego mogą być stosowane wyłącznie wobec żołnierzy, czyli osób, które pełnią czynną służbę wojskową (art. 115 § 17 k.k.) w chwili orzekania.

Konsekwencje, związane z orzeczeniem winy w procesie karnym wobec żołnierza zawodowego, związane są nie tylko z możliwością zastosowania środków karnych przewidzianych w art. 39 kodeksu karnego (takie jak obowiązek naprawienia szkody czy przepadek). Sąd może również zdecydować o wymierzeniu środków karnych, które zostały przewidziane dla żołnierzy, w części szczególnej kodeksu karnego. Są nimi wydalenie ze służby wojskowej oraz degradacja.

Wydalenie z zawodowej służby wojskowej (art. 326 k.k.) obejmuje bezzwłoczne usunięcie ze służby oraz utratę odznak i zaszczytnych wyróżnień nadanych przez właściwego dowódcę. Sąd może wydać takie orzeczenie, jeżeli sprawca przy popełnieniu przestępstwa umyślnego rażąco nadużył swoich uprawnień albo okazał, że dalsze pełnienie tej służby zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Degradacja (art. 327) obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego. Sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości wymagane do posiadania stopnia wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Orzeczenie takie może zapaść wyłącznie w stosunku do osoby, która w chwili popełnienia czynu zabronionego była żołnierzem, chociażby przestała nim być w chwili orzekania.

Jak widać konsekwencje wymierzenia środków karnych są bardziej dotkliwe dla osób pozostających w służbie wojskowej. Ustawodawca zdecydował się na zaostrzenie odpowiedzialności poprzez wprowadzenie degradacji a nawet wydalenia ze służby wojskowej, ze względu na szczególny charakter podmiotu. Same przymioty sprawcy nie powinny być uwzględniane podczas orzekania kary. Takie zdanie wyraził Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 17 października 2006 r. (sygn. Akt 28/06): "Okoliczność w postaci 'wzorowej służby żołnierskiej' nie jest przesłanką wystarczającą do stwierdzenia, że brak jest podstaw do orzeczenia degradacji. Dla oceny celowości orzeczenia tego środka decydujące znaczenie ma rodzaj czynu, sposób i okoliczności jego popełnienia wskazujące, że utracił on kwalifikacje potrzebne dla posiadania stopnia oficerskiego".

maj 2021

Emerytura dla żołnierza zawieszonego w czynnościach służbowych

Podstawę wypłacanej żołnierzowi emerytury stanowi uposażenie, które zostało mu wypłacone w ostatnim miesiącu pełnienia służby. Wynika to z art. 5 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, który stanowi, że podstawę wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej stanowi uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Należy jednak wziąć pod uwagę, że zawieszenie części uposażenia może mieć wpływ na kształt ostatecznej emerytury żołnierza. Może bowiem zdarzyć się, że kwota wypłacona za ostatni miesiąc służby nie będzie tożsama z kwotą przysługującą zgodnie z zaszeregowaniem służbowym. Do takiej sytuacji może dojść gdy żołnierz został zawieszony w czynnościach służbowych.

Na podstawie art. 92 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych żołnierzowi zawodowemu, który został zawieszony w czynnościach służbowych albo tymczasowo aresztowany, zawiesza się od najbliższego terminu płatności połowę ostatnio otrzymanego uposażenia zasadniczego oraz wypłatę dodatków o charakterze stałym, a także wypłatę innych należności pieniężnych, np. odprawy.

Może zdarzyć się, że zawieszony w czynnościach służbowych żołnierz dostanie pomniejszoną kwotę uposażenia w ostatnim miesiącu pełnienia służby. W związku z tym przed Sądem Najwyższym pojawiło się zagadnienie prawne, czy podstawą wymiaru emerytury powinno być uposażenie w wysokości odpowiadającej grupie uposażenia, do której zostało zaszeregowane zajmowane przez żołnierza zawodowego stanowisko służbowe, czy też uposażenie faktycznie mu wypłacone w ostatnim miesiącu pełnienia służby w związku z zawieszeniem go w czynnościach służbowych.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego żołnierz - emeryt, który był zawieszony w czynnościach służbowych, dostanie niższą emeryturę niż jego koledzy o tym samym stopniu wojskowym, którzy nie zostali zawieszeni. Sąd Najwyższy nie miał wątpliwości, że uposażeniem należnym w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej, które stanowi podstawę wymiaru emerytury wojskowej w przypadku zawieszenia uposażenia jest wyposażenie wypłacone w wysokości ograniczonej tym przepisem w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej (wyrok SN z dnia 4 czerwca 2008 r. o sygn. II UZP 4/08). Takie rozumienie przepisu wynika zdaniem SN z wykładni językowej.

kwiecień 2021

Czy niezdolnego do służby żołnierza można wezwać na komisję lekarską?

Zgodnie z przepisami ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z dnia 11 września 2003 r., do wojskowej komisji lekarskiej kieruje się:

- żołnierza zawodowego - z urzędu albo na jego wniosek;

- żołnierza i inną osobę, która zgłosiła chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej - z urzędu.

Ponadto do wojskowej komisji lekarskiej kieruje się z urzędu żołnierzy zawodowych:

gdy nie wykonują zadań służbowych z powodu choroby trwającej nieprzerwanie przez trzy miesiące (nie dotyczy kobiet ciężarnych);
jeżeli w ich stanie zdrowia nastąpiło pogorszenie uniemożliwiające lub utrudniające wykonywanie zadań służbowych;
gdy ulegli wypadkom pozostającym w związku z pełnieniem zawodowej służby wojskowej lub u których została stwierdzona choroba powstała w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej;
w celu przeprowadzenia okresowych lub okolicznościowych badań lekarskich - jeżeli zaliczeni zostali do określonych grup osobowych;
przed skierowaniem lub wyznaczeniem do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa oraz po powrocie do kraju z wyjątkiem kierowania lub wyznaczania żołnierzy do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami państwa z przeznaczeniem realizacji zadań na terenie kontynentu europejskiego oraz Państw-Stron Traktatu Północnoatlantyckiego spoza tego kontynentu;
jeżeli orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej jest niezbędne w postępowaniu karnym lub w sprawach o wykroczenia.

Wymaga podkreślenia, że do wojskowej komisji lekarskiej można skierować z urzędu żołnierza zawodowego również w przypadkach uzasadnionych potrzebami Sił Zbrojnych, w tym w szczególności:

przed wyznaczeniem na stanowisko służbowe;
w związku z przeniesieniem do innego korpusu osobowego albo innej grupy osobowej;
przed zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej z przyczyn innych niż ze względu na stan zdrowia;
gdy nie przystąpił w nakazanym terminie do sprawdzianu sprawności fizycznej lub gdy otrzymał ze sprawdzianu sprawności fizycznej ocenę niedostateczną;
w celu sprawdzenia prawidłowości orzekania o jego czasowej niezdolności do służby z powodu choroby lub prawidłowości wykorzystania zwolnienia lekarskiego.

Wymaga podkreślenia, że prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do służby z powodu choroby, prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego, spełnienie wymogów formalnych zaświadczeń lekarskich może podlegać kontroli.

Oznacza to, że żołnierz może zostać wezwany na komisję lekarską, w celu skontrolowania wykorzystania przez niego zwolnienia lekarskiego. Żołnierz taki jest zobowiązany stawić się na komisję nawet jeśli wciąż przebywa na zwolnieniu lekarskim.

Posiadanie przez żołnierza zwolnienia lekarskiego, obejmującego swym zakresem czas w jakim miał on się zgłosić na badania przed komisją lekarską, nie usprawiedliwia niezgłoszenia się do tej komisji (wyrok WSA w Warszawie z dnia 8.11.2010 r. o sygn. II Sa/Wa 1099/10).

marzec 2021

Prawo do dwóch emerytur dla emerytowanych żołnierzy

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2019 r. o sygn. akt I UK 426/17, sądzajął stanowisko w sprawie wypłaty emerytur powszechnychdlażołnierzy. Od tej pory możliwe jest wypłacanie emerytury powszechnej obok emerytury wojskowej. Wyrok jest bardzo korzystny dla żołnierzy, policjantów i innych funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy pracowali w cywilu.

Do 2019 roku osoby, które pobierały emeryturę wojskową z Wojskowego Biura Emerytalnego, a które przystąpiły do służby przed 2 stycznia 1999 r., nie miały możliwości pobierania również emerytury powszechnej. Oznaczało to odmienne traktowanie żołnierzy, którzy przystąpili do służby przed wejściem w życie reformy emerytalnej.

Przedmiotowy wyrok dotyczył mężczyzny, który odbył 22 lata służby w wojsku i 23 pracy cywilnej.Wojskowe Biuro Emerytalne przyznało ubezpieczonemu prawo do emerytury wojskowej. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych natomiast przyznał prawo do emerytury i jednocześnie zawiesił wypłatę świadczenia z uwagi na zbieg prawa do świadczeń.

Zgodnie z art. 95 ust. 1 ustawy emerytalnej, w razie zbiegu praw do kilku świadczeń, wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Jednakżenie dotyczy to sytuacji, gdy emerytura wojskowa została obliczona według zasad określonych w art. 15a ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych. W praktyce oznaczało to, że żołnierze powołani do służby po 1 stycznia 1999 r. mogli pobierać obie emerytury, a ci powołani po tej dacie tylko jedno ze świadczeń.

Sąd Najwyższy wskutek skargi kasacyjnej stwierdził, że o wyjątku od zasady pobierania jednego świadczenia nie powinna decydować data przyjęcia do służby, lecz brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu cywilnegostażu emerytalnego.

Po tym orzeczeniu również sądy powszechne zmieniły swoje stanowisko.

luty 2021

Potrzeby Sił Zbrojnych

W przepisach prawnych dotyczących Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w wielu miejscach pojawia się sformułowanie "Potrzeby Sił Zbrojnych". Przez ich pryzmat powinno się oceniać między innymi decyzje podejmowane przez najważniejsze organy państwa dotyczące żołnierzy zawodowych. W szczególności ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej często w swoich przepisach powołuje się na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Jako przykład można przytoczyć przepis, zgodnie z którym z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej określa, w drodze rozporządzenia, tryb nadawania stopni wojskowych.

Uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych, zagrożenie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa, Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej osób, które w danym roku kalendarzowym kończą co najmniej osiemnaście lat życia.

Z powołaniem się na potrzeby Sił Zbrojnych wojskowy komendant uzupełnień przeznacza do służby osoby do niej powołane.

Minister Obrony Narodowej może zarządzić, w drodze rozporządzenia, przeniesienie określonej części osób podlegających obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej do rezerwy, przed upływem okresu, w którym podlegają powołaniu do odbycia służby wojskowej, uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych dotyczące uzupełnień. Również uwzględniając potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej Minister może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić inne tytuły wojskowe oraz określić zasady używania stopni i innych tytułów wojskowych.

Pomimo częstego przywoływania tego sformułowania, nigdzie nie ma legalnej definicji pojęcia potrzeb Sił Zbrojnych. W aktach prawnych często można znaleźć przepisy, które w sposób świadomy są określone nieprecyzyjnie, wskazując na potrzebę uwzględniania kryteriów pozaprawnych przy dokonywaniu oceny działań lub zaniechań czy też podejmowaniu decyzji na ich podstawie. Są to tzw. klauzule generalne, dzięki prawo jest bardziej elastyczne, bliskie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, moralności i obyczajowości.

styczeń 2021

Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych

Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych jest określony ich zadaniami służbowymi.

Zadania te ustalane są przez przełożonych w taki sposób, aby możliwe było wykonywanie ich w ramach 40 godzin służby w tygodniu i aby nie przekraczało to 48 godzin (w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym). W zamian za czas służby przekraczający 40 godzin służby w tygodniu, żołnierzowi zawodowemu przysługuje czas wolny od służby w takim samym wymiarze.

Ponadto, żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo do co najmniej:

11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie;
24 godzin nieprzerwanego odpoczynku w okresie 7-dniowym.

Należy zwrócić uwagę, że uregulowania te nie dotyczą wszystkich. Wyjątkowo traktuje się żołnierzy zawodowych realizujących zadania o charakterze nadzwyczajnym niezbędne do ochrony interesów państwa.

Dodatkowe dni wolne od służby, rozkład czasu służby w tygodniu, sposób udzielania czasu wolnego a także inne szczegółowe uregulowania określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych.

grudzień 2020

Potrzeby Sił Zbrojnych

Z powołaniem się na potrzeby Sił Zbrojnych wojskowy komendant uzupełnień przeznacza do służby osoby do niej powołane.

listopad 2020

Dodatek kompensacyjny dla żołnierza zawodowego

Dodatek kompensacyjnym jest jednym z dodatków, które mogą być przyznane żołnierzowi zawodowemu.

Dzieje się tak w sytuacji, gdy żołnierz zawodowy zostaje wyznaczony na stanowisko służbowe w szczególnym trybie. Dodatek ten ma charakter stały i może być przyznany w szczególnie uzasadnionych przypadkach - gdy żołnierz mianowany jest na stanowisko służbowe wyższe o dwa stopnie wojskowe i więcej, jednakże bez mianowania na wyższy stopień wojskowy.

Dodatek kompensacyjny przysługuje od dnia objęcia obowiązków na wyższym stanowisku służbowym. Wysokość dodatku stanowi różnicę między stawką uposażenia zasadniczego należnego żołnierzowi zawodowemu na zajmowanym stanowisku służbowym a stawką uposażenia zasadniczego otrzymywaną na poprzednio zajmowanym stanowisku służbowym.

W przypadku mianowania żołnierza zawodowego na wyższy stopień wojskowy, który jest niższy od stopnia etatowego zajmowanego przez żołnierza stanowiska służbowego, wysokość dodatku kompensacyjnego, stanowi różnicę między stawką uposażenia zasadniczego należnego na zajmowanym stanowisku służbowym a stawką uposażenia zasadniczego w wysokości odpowiadającej najwyższej grupie uposażenia dla posiadanego stopnia wojskowego.

Dodatek kompensacyjny ulega podwyższeniu w przypadku podwyższenia stawki uposażenia zasadniczego zajmowanego stanowiska służbowego.

Należy jednak zaznaczyć, że dodatku tego nie wypłaca się w przypadku mianowania żołnierza zawodowego na stopień wojskowy odpowiadający stopniowi etatowemu zajmowanego stanowiska służbowego.

październik 2020

Dodatek za długoletnią służbę wojskową

Dodatek za długoletnią służbę wojskową może być doliczany do wynagrodzenia żołnierza zawodowego zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Żołnierzowi zawodowemu przyznaje się dodatek za długoletnią służbę wojskową o charakterze stałym. Okresy, po których dodatek ten przysługuje to:

po trzech latach służby wojskowej - 3% należnego uposażenia zasadniczego;
po sześciu latach służby wojskowej - 6% należnego uposażenia zasadniczego;
po dziewięciu latach służby wojskowej - 9% należnego uposażenia zasadniczego;
po dwunastu latach służby wojskowej - 12% należnego uposażenia zasadniczego;
po piętnastu latach służby wojskowej - 15% należnego uposażenia zasadniczego.

Dodatek za długoletnią służbę zwiększa się o kwotę 1% należnego uposażenia zasadniczego za każdy kolejny rok służby wojskowej pełnionej ponad piętnaście lat. Nie może jednak przekroczyć wysokości 35% po 35 latach służby wojskowej.

W decyzji o przyznaniu dodatku za długoletnią służbę wojskową podaje się wartość procentową i kwotową tego dodatku na dzień objęcia stanowiska służbowego oraz wyrażone w procentach przewidywane zwiększenie tego dodatku.

wrzesień 2020

Dodatek specjalny do wynagrodzeń żołnierzy zawodowych

Oprócz uposażenia zasadniczego żołnierze zawodowi są uprawnieni do otrzymywania dodatków do uposażenia. Wyliczamy wśród nich dodatek za długoletnią służbę wojskową, dodatek specjalny, służbowy, motywacyjny, funkcyjny i kompensacyjny.

Dodatek specjalny zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych otrzymuje się w przypadku szczególnych właściwości lub warunków pełnienia zawodowej służby wojskowej. Za takie szczególne okoliczności uważa się:

wykonywanie lotów w składzie załóg wojskowych statków powietrznych;
wykonywanie bezpośredniej obsługi wojskowych statków powietrznych;
pełnienie służby w składzie załóg jednostek pływających Marynarki Wojennej wychodzących na morze;
wykonywanie pod wodą zadań z użyciem sprzętu nurkowego;
wykonywanie skoków ze spadochronem;
pełnienie służby polegającej na bezpośrednim fizycznym zwalczaniu terroryzmu lub szkoleniu w tym zakresie;
wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych lub dochodzeniowo-śledczych w Żandarmerii Wojskowej;
pełnienie służby w SKW lub SWW;
wykonywanie czynności polegających na rozminowywaniu terenu lub jego oczyszczaniu z przedmiotów wybuchowych albo niebezpiecznych;
pełnienie służby w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych;
wykonywanie zadań związanych z zapobieganiem skutkom klęsk żywiołowych lub ich usunięciem oraz ratowniczych.

Kwota dodatku ustalana jest na podstawie wytycznych określonych w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych.

Pod uwagę brane jest wówczas wiele czynników, takich jak: czas trwania szczególnych warunków służby, ich rodzaj, stopień żołnierza, typ używanego sprzętu (np. lotniczego, morskiego), stopień szkodliwości i uciążliwości warunków służby.

Jeżeli żołnierz zawodowy spełnia równocześnie warunki do otrzymywania dodatków specjalnych o charakterze stałym z kilku tytułów, przysługuje mu jeden dodatek specjalny w wyższej stawce miesięcznej.

Dodatek specjalny o charakterze stałym przyznaje się żołnierzowi zawodowemu od dnia objęcia stanowiska służbowego, nie wcześniej niż od stwierdzonego w rozkazie dziennym dnia spełnienia przez żołnierza warunków uprawniających do wykonywania czynności, za które przysługuje ten dodatek.

Żołnierzowi zawodowemu, który otrzymuje dodatek specjalny o charakterze stałym, w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej dodatek ten przysługuje:

w pełnej wysokości - jeżeli żołnierz otrzymywał dodatek specjalny o charakterze stałym przez okres co najmniej 10 lat;
w wysokości 1/10 ostatnio pobranej kwoty dodatku specjalnego za każdy rok, w którym żołnierz otrzymywał dodatek specjalny o charakterze stałym - jeżeli żołnierz otrzymywał go przez okres krótszy niż 10 lat, z tym że okres przekraczający sześć miesięcy traktuje się jako pełny rok.

sierpień 2020

Dodatek służbowy do wynagrodzenia żołnierzy zawodowych

Ustawaz dnia 11 września 2003 r.o służbie wojskowej żołnierzy zawodowychprzewiduje w określonych okolicznościach dodatek służbowy, który dolicza się do podstawowego wynagrodzenia żołnierza.Przysługuje on za pełnienie zawodowej służby wojskowej na określonych stanowiskach dowódczych i kierowniczych lub samodzielnych, albo w określonych jednostkach wojskowych.

Żołnierz zawodowy otrzymuje dodatek służbowy o charakterze stałym z tytułu zajmowania stanowiska służbowego. Przysługuje on:

dowódcy batalionu, dywizjonu, eskadry, okrętu II rangi lub grupy okrętów albo głównemu księgowemu w jednostce sektora finansów publicznych realizującej wydatki publiczne;
komendantowi szkoły podoficerskiej;
dowódcy kompanii, baterii, klucza, szwadronu, grupy pomocniczych jednostek pływających lub grupy ratownictwa morskiego albo okrętu III lub IV rangi;
szefowi pododdziału albo bosmana okrętowego;
lekarzowi lub lekarzowi dentyście:
kontrolerowi ruchu lotniczego;
nawigatorowi naprowadzania albo wysuniętemu nawigatorowi naprowadzania lotnictwa;
szefowi służby w wydziale materiałowym (sekcji materiałowej), wydziale technicznym (sekcji technicznej) albo sekcji techniki lotniczej lub morskiej wojskowego oddziału gospodarczego, bazy lotnictwa, komendy portu wojennego, brygady logistycznej, oddziału zabezpieczenia oraz szefa sekcji w wydziale: materiałowym, technicznym albo techniki lotniczej regionalnej bazy logistycznej;

Dodatek ten przysługuje także żołnierzom zatrudnionym:

w Jednostce Wojskowej Nr 5949 lub w Jednostce Wojskowej Nr 3860 albo w Centrum Projektów Informatycznych, oznaczonego cechą korpusu osobowego kryptologii i cyberbezpieczeństwa - 29, cechą grupy osobowej kryptologii - A albo cechą grupy osobowej cyberbezpieczeństwa - B albo cechą korpusu osobowego łączności i informatyki - 28, cechą grupy osobowej projektowo-programowej informatyki - C;
w Inspektoracie Uzbrojenia, wykonującemu czynności w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego;
w korpusie osobowym sprawiedliwości i obsługi prawnej dla radcy prawnego lub referenta prawnego.

Kwota tego dodatku ustalana jest przy zastosowaniu mnożników kwoty bazowej wynagrodzenia żołnierzy. Mnożniki te mieszczą się w przedziale 0,1 - 1,4.

lipiec 2020

Renta inwalidzka dla żołnierza niezawodowego

Oprócz renty inwalidzkiej opisanej wcześniej,żołnierzom Sił Zbrojnych RP przysługuje również renta regulowana przez przepisyustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

Prawo do renty inwalidzkiej przysługuje inwalidzie wojskowemu. Według ustawy jest to żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego:

w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli inwalidztwo to jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej.

Należy podkreślić, iż nie uważa się za inwalidę wojskowego żołnierza zwolnionego z czynnej służby wojskowej podczas pierwszych 6 tygodni jej odbywania z powodu choroby, która powstała niewątpliwie przed stawieniem się żołnierza do służby wojskowej i nie uległa pogorszeniu wskutek tej służby.

Prawo do renty inwalidzkiej powstaje po zwolnieniu żołnierza ze służby wojskowej. W szczególnych przypadkach jednakże może być przyznane przed zwolnieniem go ze służby. Dzieje się tak na wniosek komendanta szpitala wojskowego, w którym żołnierz przebywa na leczeniu.

Renta inwalidzka przysługuje również żołnierzowi zwolnionemu z czynnej służby wojskowej z powodu czasowej niezdolności do służby, jeżeli żołnierz ten nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Renta ta przysługuje przez czas trwania niezdolności do wykonywania zatrudnienia. Na czas ten zalicza się żołnierza do jednej z grup inwalidów.

Wysokość renty wynosi:

w przypadku inwalidztwa powstałego w związku ze służbą wojskową :
- 100% podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów,
- 75% - podstawy w razie zaliczenia do III grupy inwalidów.
w przypadku inwalidztwa powstałego bez związku ze służbą wojskową :
- 80% - podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów,
- 60% - podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów.

W razie ustania prawa do renty inwalidzkiej z powodu braku inwalidztwa, prawo do tej renty powstaje ponownie, jeżeli ponowne inwalidztwo powstało wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w związku z kalectwem lub chorobą, które uzasadniały poprzednio prawo do renty.

Szczegóły postępowania w sprawie wniosków o rentę inwalidzką zostały unormowane przez rozporządzenieMinistra Obrony Narodowej z dnia 10 lutego 2012r. w sprawie trybu postępowania i właściwości organów w sprawach zaopatrzenia emerytalnego żołnierzy zawodowych oraz uprawnionych członków ich rodzin.

czerwiec 2020

Renta inwalidzka dla żołnierza

Zakres renty dla żołnierza Sił Zbrojnych RP regulują przepisu ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Zaopatrzenie obejmuje:

rentę inwalidzką,
rentę rodzinną,
dodatki do rent,
zasiłek pogrzebowy,
świadczenia lecznicze i położnicze,
protezowanie,
przysposobienie zawodowe,
pobyt w domu rencistów;
inne uprawnienia i przywileje.

Prawo do renty inwalidzkiej przysługuje inwalidzie wojskowemu. Według ustawy jest to żołnierz niezawodowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, który został zaliczony do jednej z grup inwalidówwskutek inwalidztwapowstałego:

w czasie odbywania czynnej służby wojskowej w okresie pokoju, z wyjątkiem terytorialnej służby wojskowej pełnionej dyspozycyjnie;
w ciągu 3 lat od zwolnienia z tej służby, jeżeli inwalidztwo to jest następstwem chorób powstałych lub urazów doznanych w czasie odbywania służby wojskowej.

Wysokość renty wynosi:

w przypadku inwalidztwa powstałego w związku ze służbą wojskową :
- 100% podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów,
- 75% - podstawy w razie zaliczenia do III grupy inwalidów.
w przypadku inwalidztwa powstałego bez związku ze służbą wojskową :
- 80% - podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów,
- 60% - podstawy w razie zaliczenia do I-II grupy inwalidów.

maj 20210

Znieważenie innego żołnierza

Zgodnie z przepisami części wojskowej Kodeksu karnego znieważenie innego żołnierza stanowi przestępstwo, za które ponosi się odpowiedzialność karną.

Osobno uregulowano znieważenie przełożonego w art. 347. Żołnierz, który się tego dopuści podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2. Należy dodać, że ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki.

Kodeks przewiduje, że odpowiednio stosuje się ten przepis do żołnierza, który dopuszcza się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza nie będącego jego przełożonym w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych. Ponadto te przepisy mają zastosowanie również co do żołnierza państwa sprzymierzonego, jeśli państwo to zapewnia wzajemność. Prawo to chroni godność osobistą przełożonego, której naruszenie mogłoby podważyć jego autorytet.

W osobnym artykule zawarto skutki czynu, jakim jest znieważenie lub poniżenie podwładnego. Taki przełożony również będzie podlegał karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2. Podwładnym jest osoba podlegająca władzy przełożonego, zobowiązana do wykonywania jego rozkazów. Art. 353 Kodeksu karnego rozciąga tę ochronę na żołnierza który wprawdzie nie jest podwładnym sprawcy, ale posiada młodszy stopień wojskowy lub jest równy stopniem, ale o krótszym okresie pełnienia służby.

Przepis ten, podobnie jak pozostałe artykuły tego rozdziału kodeksu, wprowadzają zasady postępowania z podwładnymi. Jest to warunkiem koniecznym dla utrzymania porządku prawnego i prawidłowego funkcjonowania w armii. Wojsko, jako specyficzna i zamknięta grupa społeczna, nie może dopuścić do osłabienia dyscypliny wojskowej, której na równi z podwładnymi powinni przestrzegać przełożeni, dając swoją postawą wzór do naśladowania żołnierzom będącym niżej w hierarchii wojskowej.

kwiecień 20210

Kiedy żołnierz może odmówić wykonania rozkazu?

Podstawowym obowiązkiem żołnierza zawodowego jest wykonywanie rozkazów przełożonych. Nie wywiązanie się z tego obowiązku stanowi przestępstwo. W rozumieniu prawa karnego rozkaz jest poleceniem określonego działania lub zaniechania, wydawanym żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem.

Kodeks karny reguluje odpowiedzialność żołnierza za niewykonanie rozkazu lub wykonanie go niezgodnie z treścią. Taka osoba może zostać ukarana karą pozbawienia wolności do 3 lat. Odpowiedzialność ta może wynieść nawet 5 lat, jeżeli zachowanie się żołnierza doprowadzi do znacznej szkody majątkowej. Taka sama zaostrzona odpowiedzialność ma miejsce, gdy żołnierz działa wspólnie z innymi żołnierzami lub w ich obecności. Już samo wejście w porozumienie z żołnierzami w celu niewykonania rozkazu jest zabronione i grozi za nie ograniczenie wolności, areszt wojskowego albo pozbawienie wolności do lat 2. Ściganie tych przestępstw następuje na wniosek przełożonego jednostki.

Sytuacja ulega zmianie, gdy rozkaz wydany przez przełożonego poleca popełnienie przestępstwa. Wówczas żołnierz, który odmawia wykonania takiego rozkazu lub po prostu nie wykonuje go, nie popełnia przestępstwa i jest zwolniony z odpowiedzialności karnej. Na nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet odstąpienie od jej wymierzenia może liczyć żołnierz, który nie wykona rozkazu zgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu.

Podobne znaczenie jak Kodeks Karny nadaje pojęciu "rozkaz" Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z nim wydający rozkaz jest zobowiązany uwzględnić stopień przygotowania podwładnego, warunki i okoliczności wykonania rozkazu. Powinien również zapewnić niezbędne do tego siły i środki. W szczególnie uzasadnionych wypadkach (np. gdy dotyczy zadania do wykonania w specyficznych warunkach) podwładny może wystąpić o wydanie rozkazu na piśmie. O odmowie wykonania rozkazu podwładny jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić przełożonego wyższego szczebla od przełożonego wydającego rozkaz, dokładnie opisując zaistniałą sytuację w formie ustnej lub pisemnej.

Ponadto o konsekwencjach majątkowych stanowi art. 93 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Mówi on o tym, że żołnierzowi zawodowemu, który samowolnie opuścił miejsce pełnienia zawodowej służby wojskowej lub odmawia pełnienia służby bądź wykonania obowiązku, zawiesza się od najbliższego terminu płatności wypłatę uposażenia oraz innych należności pieniężnych.

Warto podkreślić, że rozkaz znacząco różni się od polecenia służbowego. Nie wykonanie tego drugiego bowiem nie prowadzi do odpowiedzialności karnej żołnierza.

marzec 20210

Rozkaz personalny - czym jest?

Wiele spraw w toku służby wojskowej załatwianych jest poprzez rozkaz personalny - dokument wydawany przez dowódcę, w którym rozstrzygane są często bardzo istotne kwestie dotyczące dalszych losów żołnierza.

Warto jednak pamiętać, że rozkaz personalny (lub wyciąg z rozkazu personalnego wydawanego w formie zbiorowej) stanowi decyzję w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Co to oznacza? Otóż mają do niego zastosowanie wszystkie przepisy procedury administracyjnej, dotyczącej m. in. doręczeń (osobiście lub pocztą na określonych zasadach), jego elementów składowych (w rozkazie podana musi być podstawa prawna, uzasadnienie wydania danego rozstrzygnięcia etc.) czy odwołania (które można złożyć do wyższej instancji w terminie 14 dni od otrzymania rozkazu).

Warto o tym pamiętać szczególnie w sytuacji, w której nie zgadzamy się z treścią danego rozkazu personalnego - nie ma on, co do zasady, charakteru absolutnego, w większości przypadków nie jest także natychmiast wykonalny. W takiej sytuacji warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej i rozważenie złożenia środka zaskarżenia.

luty 20210

Opiniowanie służbowe

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, opiniowaniu służbowemu podlegają wyłącznie żołnierze, którzy do 15 sierpnia danego roku przez okres co najmniej sześciu miesięcy wykonywał obowiązki na stanowisku służbowym. Oznacza to, że w przypadku np. długotrwałego zwolnienia lekarskiego (trwającego w danym okresie opiniowania, liczonym od 15 sierpnia danego roku do 14 sierpnia kolejnego roku więcej niż 6 miesięcy), żołnierz nie powinien w ogóle podlegać opiniowaniu. W praktyce jednak często zdarza się, że bezpośredni przełożony sporządza taką opinię (która często skutkuje otrzymaniem oceny dostatecznej lub nawet niedostatecznej) - jest to jednak zachowanie całkowicie nieprawidłowe, a odmowa przedłużenia kontraktu z powołaniem na taką opinię z łatwością może zostać uchylona przed Sądem Administracyjnym. Więcej informacji na temat procedury odwołania od błędnego opiniowania służbowego znajdą Państwo w poprzednich aktualnościach.

luty 20210

Opiniowanie służbowe

styczeń 20210

Emerytura na "starych" i "nowych" zasadach.

1 stycznia 2013 r. weszła w życie nowelizacja Ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych (dalej: Ustawa emerytalna) wprowadzająca Rozdział 1a. W jego ramach (art. 18a do 18h) wydłużono czas służby konieczny do osiągnięcia przez żołnierza zawodowego uprawnień emerytalnych z dotychczasowych 15 lat (zgodnie z art. 12 Ustawy emerytalnej) do 25 lat. Jako że różnica ta jest bardzo znaczna, wielu żołnierzy zastanawia się, czy przedmiotowa nowelizacja ich dotyczy. Warto więc podkreślić, że, zgodnie z art. 18a ust. 1 Ustawy emerytalnej, "nowe" zasady dotyczą osób, które rozpoczęły zawodową służbę wojskową lub służbę kandydacką po 31 grudnia 2012 r. (a więc od 1 stycznia 2013 r. lub później). Pozostałe osoby uzyskują uprawnienia emerytalne na zasadach "starych". Kluczowe znaczenie ma tu jednak użyte w Ustawie emerytalnej określenie "zawodowa służba wojskowa lub służba kandydacka". Wynika z niego, że z perspektywy uprawnień emerytalnych nie ma znaczenia termin odbycia np. zasadniczej służby wojskowej. Oznacza to, że jeśli dana osoba odbyła zasadniczą służbę wojskową w 2010 r., zaś potem rozpoczęła służbę zawodową w 2014 r., uprawnienia emerytalne nabywać będzie już na "nowych", mniej korzystnych zasadach.

grudzień 2019

Wspólne zamieszkiwanie a odprawa mieszkaniowa

Zgodnie z przepisami Ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: Ustawa) odprawa mieszkaniowa należy się żołnierzowi zwalnianemu ze służby, który nabył prawo do emerytury wojskowej. Wysokość tego świadczenia uzależniona jest od liczby należnych żołnierzowi tzw. norm, zależnych od stopnia żołnierza, a także liczby członków jego rodziny - uwzględniony zostaje małżonek oraz wspólnie zamieszkałe z nim dzieci. Oznacza to, że brane będą pod uwagę tylko te dzieci, które nadal zamieszkują z żołnierzem uprawnionym do odprawy mieszkaniowej.

Jeszcze większe znaczenie ma ubieganie się o odprawę mieszkaniową przez bliskich żołnierza, który zmarł przed jej uzyskaniem. Zgodnie z art. 23 ust. 3 Ustawy przysługuje ona małżonkowi, wstępnym (rodzicom, dziadkom) i zstępnym (dzieci, wnuki etc.) żołnierza, oraz osobom przez niego przysposobionym i przysposabiającym go, ale tylko takim, które z nim w dniu jego śmierci zamieszkiwały. Jeśli więc żołnierz wyprowadzi się z domu przed śmiercią, jego najbliżsi mogą nie być uprawnieni do ubiegania się o odprawę.

Warto podkreślić, że zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 5) Ustawy zamieszkiwanie oznacza wspólne przebywanie i korzystanie z lokalu. Oczywiście terminu tego nie da się interpretować bez odwołania do Kodeksu cywilnego (zgodnie z art. 25 miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu), musimy jednak mieć świadomość, że Ustawa nie odnosi się do całej miejscowości, a lokalu.

pażdziernik 2019

Uprawnienia do zakwaterowania w razie śmierci żołnierza zawodowego.

Śmierć żołnierza zawodowego, który nie otrzymał jeszcze odprawy mieszkaniowej nie oznacza, że uprawnienie to przepada. Zgodnie z art. 23 ust. 3 Ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, w określonych sytuacjach, wspólnie zamieszkali z żołnierzem członkowie rodziny (małżonek, wstępni, zstępni oraz przysposobieni i przysposabiający) mogą otrzymać prawo do lokalu mieszkalnego który był przez nich zajmowany (lub lokalu mu odpowiadającego) lub odprawę mieszkaniową.

Co istotne, nawet jeśli odprawę mieszkaniową otrzymać mieliby ojciec czy babcia żołnierza, do ustalenia liczby norm, stanowiącej podstawę wyliczenia wysokości odprawy, nadal (poza samym żołnierzem) przyjmuje się małżonka oraz wspólnie zamieszkujące, małoletnie dzieci.

wrzesień 2019

Odprawa mieszkaniowa dla żołnierzy zawodowych, którzy otrzymali wcześniej pomoc finansową jako funkcjonariusze Policji

Coraz większa liczba żołnierzy odchodzących na emeryturę spotyka się z niepokojącą praktyką Agencji Mienia Wojskowego w zakresie odmowy wypłaty odprawy mieszkaniowej. Decyzje takie dotyczą żołnierzy, którzy przed rozpoczęciem służby wojskowej służyli w Policji i pobrali w tym okresie pomoc finansową w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych udzielaną w trybie art. 94 Ustawy o Policji. Rozstrzygnięcia te muszą budzić zdziwienie, gdyż stanowią daleko idące rozszerzenie katalogu wyjątków przewidzianego w art. 23 ust. 9 pkt 1 w zw. z art. 21 ust. 6 Ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie zaś z zasadami wykładni i pochodzącą jeszcze z czasów rzymskich paremią exceptiones non suntextendendae - wyjątki nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Działanie takie uznać należy więc za niezgodne z obowiązującymi przepisami, zarówno prawa materialnego jak i prawa procesowego.

Jeśli potrzebujesz pomocy w sporządzeniu odwołania od niekorzystnej decyzji lub chcesz skierować skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, warto skontaktować się z profesjonalnym pełnomocnikiem.

sierpień 2019

Przeniesienie do rezerwy kadrowej

Jak wynika z art. 20 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, dopuszczalne jest przeniesienie do rezerwy kadrowej żołnierza zwolnionego z dotychczas zajmowanego stanowiska, jeśli planowane jest wyznaczenie go na inne stanowisko służbowe. Żołnierz taki nie wykonuje zadań służbowych, nie otrzymuje uposażenia, ani nie ma prawa do urlopu. Okresu pozostawania w rezerwie żołnierz nie może także doliczyć sobie do czasu służby, na podstawie którego obliczana będzie jego emerytura. Z pozostawaniem w rezerwie kadrowej wiążą się także inne konsekwencje, ponieważ art. 111 ust. 10 tej samej ustawy mówi, że jedną z przesłanek obligatoryjnego zwolnienia z zawodowej służby wojskowej jest niewyznaczenie na stanowisko służbowe w czasie pozostawania w rezerwie.

Do problemu tego odnosi się wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie o sygnaturze II SA/Wa 2038/15. Wynika z niego, że nawet jeśli żołnierz pozostający w rezerwie kadrowej był zdolny i gotowy do podjęcia pracy na jakimś stanowisku, jednak nie został oficjalnie na żadne wyznaczony, po upłynięciu okresu jego przebywania w rezerwie (maksymalnie dwa lata dla żołnierzy służby stałej i sześć miesięcy dla służby kontraktowej) odpowiedni organ zobligowany jest wszcząć postępowanie mające na celu zwolnienie żołnierza. Zwolnienie następuje pierwszego dnia po upływie okresu rezerwy, co wynika z art. 10 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 12 maja 2014 r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej.

lipiec 2019

Odprawa mieszkaniowa

Zgodnie z art. 23 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej prawo do odprawy mieszkaniowej przysługuje żołnierzom służby stałej i kontraktowej zwalnianym z zawodowej służby wojskowej, spełniającym określone w przepisie przesłanki. W razie śmierci żołnierza, prawo takie mają zamieszkujący z nim w dniu śmierci członkowie rodziny.

Art. 47 tej samej ustawy określa sposób obliczania wysokości odprawy. Jest to 3% wartości przysługującego lokalu mieszkalnego za każdy rok podlegający zaliczeniu do wysługi lat, od której jest uzależniona wysokość dodatku za długoletnią służbę wojskową. Odprawa nie może być niższa niż 45% ani wyższa niż 80% wartości lokalu.

Warto zwrócić uwagę na to, że na wysokość odprawy przysługującej żołnierzowi wpływ ma także ilość osób z nim zamieszkujących, a jak wynika z art. 2 wspomnianego wyżej artykułu wydanie decyzji o wypłacie odprawy następuje na podstawie oświadczenia żołnierza o stanie rodzinnym na dzień przez niego wskazany. Wynika z tego zatem, że żołnierz w oświadczeniu może wskazań moment, w którym jego gospodarstwo domowe składało się z większej ilości członków, niż w momencie zwolnienia ze służy i przyznawania odprawy. Wniosek ten potwierdza między innymi wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego o sygnaturze II SA/Wa 1732/16.

maj 2019

Zwolnienie ze służby wojskowej

Ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przewiduje dwie kategorie przesłanek zwolnienia żołnierza ze służby - obligatoryjne, tj. takie, w przypadku których zwolnienie ze służby musi nastąpić, oraz fakultatywne, gdy zwolnienie zależy od decyzji odpowiednich przełożonych.

Podstawowe sposoby obligatoryjnego zakończenia służby wojskowej to m. in. upływ czasu, na jaki został zawarty kontrakt czy upływ okresu wypowiedzenia (czy to dokonanego przez żołnierza, czy właściwy organ). Warto także pamiętać, że wybór na posła, senatora oraz do organu wykonawczego samorządu terytorialnego także jest przyczyną zwolnienia, podobnie jak zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Podobny skutek powoduje osiągnięcie wieku sześćdziesięciu lat (wyjątkowo istnieje możliwość przedłużenia służby w stosunku do osób posiadających najwyższe stopnie wojskowe).

Co istotne, zwolnienie z wojska może być także efektem niewłaściwych działań samego żołnierza - następuje ono w wyniku otrzymania niedostatecznej oceny ogólnej w opinii służbowej, a także w razie skazania żołnierza na:

karę pozbawienia wolności bez jej zawieszenia
karę utraty stopnia wojskowego lub degradacji
środka karnego pozbawienia praw publicznych, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza zawodowego
kary dyscyplinarnej usunięcia z zawodowej służby wojskowej.

Fakultatywne zwolnienie ze służby wojskowej nastąpić może także w przypadku skazania żołnierza na karę pozbawienia wolności, jeśli została ona zawieszona. Podobnie w przypadku złej (tym razem dostatecznej) oceny ogólnej z opinii służbowej, służba może ulec zakończeniu. Wreszcie w sytuacji, w której żołnierz nie uzyska koniecznego lub utraci posiadane poświadczenie bezpieczeństwa istnieje możliwość zwolnienia go.

marzec 2019

Praca na emeryturze

Nierzadko zdarza się, by żołnierze zawodowi przechodzący na emeryturę wojskową nadal wykonywali pracę "w cywilu" - tak długo, by uzyskać także uprawnienia emerytalne z ZUS, na zasadach ogólnych. Niestety, zgodnie z obowiązującymi przepisami, mundurowi którzy rozpoczęli służbę przez 1 stycznia 1999 r. (a więc nadal jeszcze wszyscy emeryci wojskowi) nie mogą pobierać obydwu świadczeń na raz. Z przepisów wynika jasno, że w razie zbiegu uprawnień emerytalnych lub rentowych przysługujących żołnierzowi z tymi uzyskanymi na zasadach ogólnych, wypłaca się świadczenie wyższe lub wybrane przez uprawnionego (w praktyce jednak mało kto decyduje się uzyskiwać niższą kwotę). Regulacja taka, mimo, że może wydawać się niekorzystna czy wręcz dyskryminacyjna, została uznana za zgodną z Konstytucją RP.

styczeń 2019

Warunkowe umorzenie postępowania

Postępowanie karne, toczące się przeciwko żołnierzowi zawodowemu, może mieć poważny wpływ na jego dalszą karierę. Zgodnie z art. 111 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, skazanie na karę aresztu wojskowego lub pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania skutkuje obligatoryjnym zwolnieniem żołnierza ze służby. W razie skazania na karę warunkowo zawieszoną, zwolnienie uzależnione jest od decyzji odpowiedniego organu. Co więcej, nawet skazanie na inną karę (grzywnę lub ograniczenie wolności) może spowodować wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, w którym najsurowszą karę stanowi, ponownie, zwolnienie ze służby. Jak uniknąć tych konsekwencji?

Kodeks karny (mający zastosowanie także w stosunku do żołnierzy zawodowych, niezależnie od tego czy odpowiadają za przestępstwo z części wojskowej tej ustawy czy też mające charakter powszechny) przewiduje instytucję warunkowego umorzenia postępowania. Jest to zdecydowanie najkorzystniejsze dla wszystkich podejrzanych rozwiązanie zakładające poddanie ich próbie. W razie wydania wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, sąd poddaje sprawcę próbie na okres od jednego do trzech lat. Jeśli w tym czasie będzie on przestrzegał porządku prawnego (w szczególności nie popełni kolejnego przestępstwa) oraz będzie wykonywał nałożone na niego obowiązki (takie jak naprawienie szkody czy powstrzymanie się od określonych zachowań), postępowanie zostanie umorzone w sposób bezwzględny. Ogromnym plusem tego rozwiązania jest to, że sprawca nie jest uważany za osobę karaną - informacja o warunkowym umorzeniu postępowania nie będzie figurować w Krajowym Rejestrze Karnym. Warunkowe umorzenie nie daje także bezpośrednich podstaw do zwolnienia ze służby.

Czy warunkowo umorzyć można każde postępowanie? Nie, z art. 66 kodeksu karnego wynikają ścisłe ograniczenia w tym zakresie. Po pierwsze, sprawca nie może być osobą uprzednio karaną za przestępstwo umyślne. Ponadto, wina i szkodliwość społeczna czynu nie mogą być znaczne. Także dotychczasowe zachowanie skazanego musi stwarzać przypuszczenie, że nawet w razie warunkowego umorzenia postępowania nie będzie on popełniał kolejnych przestępstw. Wreszcie przestępstwo, które popełnił, nie może być zagrożone karą wyższą niż 5 lat pozbawienia wolności.

grudzień 2018

Odwołanie od opinii służbowej

Okres od 15 sierpnia do 15 października każdego roku ma dla żołnierzy zawodowych szczególny charakter - wydawane są wtedy ich opinie służbowe, których wynik może mieć znaczny wpływ na dalszy przebieg kariery. Jeśli nie zgadzamy się z treścią opinii, przepisy Ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przewidują możliwość odwołania się do wyższego przełożonego w terminie 14 dni od otrzymania opinii. Co jednak możemy zrobić, gdy zostanie ona utrzymana w mocy, my jednak nadal uważamy, że nie została ona przeprowadzona prawidłowo?

Jak wynika z orzecznictwa Sądów Administracyjnych (np. postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 lutego 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 2356/06, a także wiele innych), opinia jako taka nie podlega zaskarżeniu do sądu - nie ma charakteru decyzji, aktu ani czynności w rozumieniu art. 3 Ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Dopuszczalna jest jednak weryfikacja prawidłowości sporządzenia opinii w toku postępowania sądowoadministracyjnego dotyczącego decyzji wydanych w oparciu o nią. Dla przykładu - w razie nieprzedłużenia kontraktu z żołnierzem w służbie kontraktowej, ze względu na uzyskanie przez niego oceny z opinii niższej niż dobra, w razie zaskarżenia tej decyzji do Sądu Administracyjnego, ma on prawo zbadać, czy rzeczywiście wydano ją zgodnie z przepisami art. 26 Ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia. Warto jednak pamiętać, że ocena ta ma charakter formalny, tj. dotyczy przestrzegania przez dowódcę prawa przy jej wydawaniu i zachowania prawidłowych procedur. Jak wskazano w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 27 maja 2014 r. (sygn. akt II SA/Ol 401/14), "wykluczone jest badanie prawidłowości (rzetelności) oceny opiniowanego żołnierza zawodowego przy sądowoadministracyjnej kontroli decyzji w przedmiocie odmowy zawarcia kolejnego kontraktu."

Co to oznacza w praktyce? Jeśli niekorzystna dla nas opinia służbowa zostanie podtrzymana przez wyższego przełożonego, nie możemy odwoływać się od niej dalej. Jeśli jednak na jej podstawie wydane zostaną dalsze decyzje, z którymi się nie zgadzamy, nasze zarzuty będziemy mogli podnieść w toku postępowania administracyjnego i później - sądowoadministracyjnego.

Wiadomości archiwalne:

Fala w wojsku - zagadnienia prawne

Porady prawne

Kancelaria Adwokacka w Warszawie

tel. 22-499-33-22
tel. 881 209 300

menu

Aktualności

Zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej

Świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie dla żołnierzy - kto wypłaca ?

Znęcanie się nad podwładnym, młodszym stopniem lub mniej doświadczonym żołnierzem

Przewlekłe postępowanie rekrutacyjne

Czy na pewno awans zawsze podwyższy żołnierzowi zawodowemu odprawę?

Urlopy żołnierzy zawodowych cz.2

Urlopy żołnierzy zawodowych cz.1

Wojsko chciało zabrać hotel

Zwrot kosztów nauki żołnierza

Opiekun psa lub konia

Obowiązki Opiekuna

Renta inwalidzka dla żołnierza zawodowego i żołnierza niezawodowego

Obrońca w postępowaniu dyscyplinarnym określonym w przepisach Ustawy o obronie ojczyzny

Stypendium dla kandydatów na żołnierzy

Badania psychologiczne żołnierzy nie są decyzją w rozumieniu KPA

Zasady ponownego przyjęcia do wojska po zwolnieniu

Degradacja po nowelizacji Kodeksu karnego

Środki psychoaktywne, a zdolność do zawodowej służby wojskowej

Zwolnienie ze służby studentów-podchorążych w przypadku przestępstwa

Przyznanie wypłaty świadczenia pieniężnego rekompensującego utracone wynagrodzenie

Rozłąkowe

Wojskowa renta inwalidzka

ŻOŁNIERZ ZAWODWY

Rezerwa aktywna a pasywna

Nowelizacja przepisów dotyczących zwalniania żołnierzy zawodowych

Opiniowanie służbowe

Czym jest Legia Akademicka?

Zmiany w powoływaniu do zawodowej służby wojskowej

Równoważnik pieniężny w zamian za bezpłatne wyżywienie niewydane w naturze

Opodatkowanie przekazania wojsku samochodu

Degradacja i okoliczności

Odmowa wykonania rozkazu - art. 343 Kodeksu karnego

TATUAŻE A SŁUŻBA WOJSKOWA

Czy dobrowolność szczepień w Wojsku Polskim jest tylko pozorna?

Skierowanie żołnierza na badanie lekarskie

Potrzeby Sił Zbrojnych

Świadek Jehowy powołany do służby w charakterze kierowcy.

Podwójna emerytura dla żołnierzy zawodowych?

Przestępstwo nietrzeźwości na służbie

Konsekwencje postępowania karnego w stosunku do żołnierzy zawodowych

Emerytura dla żołnierza zawieszonego w czynnościach służbowych

Czy niezdolnego do służby żołnierza można wezwać na komisję lekarską?

Prawo do dwóch emerytur dla emerytowanych żołnierzy

Potrzeby Sił Zbrojnych

Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych

Potrzeby Sił Zbrojnych

Dodatek kompensacyjny dla żołnierza zawodowego

Dodatek za długoletnią służbę wojskową

Dodatek specjalny do wynagrodzeń żołnierzy zawodowych

Dodatek służbowy do wynagrodzenia żołnierzy zawodowych

Renta inwalidzka dla żołnierza niezawodowego

Renta inwalidzka dla żołnierza

Znieważenie innego żołnierza

Kiedy żołnierz może odmówić wykonania rozkazu?

Rozkaz personalny - czym jest?

Opiniowanie służbowe

Opiniowanie służbowe

Emerytura na "starych" i "nowych" zasadach.

Wspólne zamieszkiwanie a odprawa mieszkaniowa

Uprawnienia do zakwaterowania w razie śmierci żołnierza zawodowego.

Odprawa mieszkaniowa dla żołnierzy zawodowych, którzy otrzymali wcześniej pomoc finansową jako funkcjonariusze Policji

Przeniesienie do rezerwy kadrowej

Odprawa mieszkaniowa

Zwolnienie ze służby wojskowej

Praca na emeryturze

Warunkowe umorzenie postępowania

Odwołanie od opinii służbowej

Wiadomości archiwalne: