Okres od 15 sierpnia do 15 października każdego roku ma dla żołnierzy zawodowych szczególny charakter – wydawane są wtedy ich opinie służbowe, których wynik może mieć znaczny wpływ na dalszy przebieg kariery. Jeśli nie zgadzamy się z treścią opinii, przepisy Ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych przewidują możliwość odwołania się do wyższego przełożonego w terminie 14 dni od otrzymania opinii. Co jednak możemy zrobić, gdy zostanie ona utrzymana w mocy, my jednak nadal uważamy, że nie została ona przeprowadzona prawidłowo?
Jak wynika z orzecznictwa Sądów Administracyjnych (np. postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 lutego 2007 r., sygn. akt II SA/Wa 2356/06, a także wiele innych), opinia jako taka nie podlega zaskarżeniu do sądu – nie ma charakteru decyzji, aktu ani czynności w rozumieniu art. 3 Ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dopuszczalna jest jednak weryfikacja prawidłowości sporządzenia opinii w toku postępowania sądowoadministracyjnego dotyczącego decyzji wydanych w oparciu o nią. Dla przykładu – w razie nieprzedłużenia kontraktu z żołnierzem w służbie kontraktowej, ze względu na uzyskanie przez niego oceny z opinii niższej niż dobra, w razie zaskarżenia tej decyzji do Sądu Administracyjnego, ma on prawo zbadać, czy rzeczywiście wydano ją zgodnie z przepisami art. 26 Ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia. Warto jednak pamiętać, że ocena ta ma charakter formalny, tj. dotyczy przestrzegania przez dowódcę prawa przy jej wydawaniu i zachowania prawidłowych procedur. Jak wskazano w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 27 maja 2014 r. (sygn. akt II SA/Ol 401/14), „wykluczone jest badanie prawidłowości (rzetelności) oceny opiniowanego żołnierza zawodowego przy sądowoadministracyjnej kontroli decyzji w przedmiocie odmowy zawarcia kolejnego kontraktu.”
Co to oznacza w praktyce? Jeśli niekorzystna dla nas opinia służbowa zostanie podtrzymana przez wyższego przełożonego, nie możemy odwoływać się od niej dalej. Jeśli jednak na jej podstawie wydane zostaną dalsze decyzje, z którymi się nie zgadzamy, nasze zarzuty będziemy mogli podnieść w toku postępowania administracyjnego i później – sądowoadministracyjnego.