Żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo wykonuje niezgodnie z jego treścią, podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli żołnierz robi to wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych żołnierzy albo następstwem jego działania jest szkoda majątkowa lub inna poważna szkoda, podlega on karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Ponadto, żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu popełnienia ww. czynów, podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ściganie ww. przestępstw następuje na wniosek dowódcy jednostki.
Czy można odmówić wykonania/nie wykonać rozkazu?
Tak, ale tylko wtedy gdy rozkaz poleca popełnienie przestępstwa.
Art. 344 § 1. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 343 żołnierz, który odmawia wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa albo nie wykonuje go.
W razie wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa niezgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia. Sąd może więc uznać, że żołnierz popełnił przestępstwo z art. 343 Kodeksu karnego, ale wymierzyć karę niższą niż najniższy jej wymiar podany w przepisie, albo w ogóle odstąpić od jej wymierzenia, pozostając wyłącznie przy uznaniu żołnierza winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa.
Co jeśli żołnierz wykona rozkaz, polecający popełnienie przestępstwa?
Co więcej, od ponoszenia odpowiedzialności karnej za wykonanie rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa, chroni żołnierza art. 318 Kodeksu karnego, wprowadzający tzw. kontratyp rozkazu wojskowego. Przepis ten mówi, że nie popełnia przestępstwa żołnierz, który wykonuje ww. rozkaz, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo. Oznacza to, że żołnierz nie jest chroniony wtedy, gdy chce popełnić przestępstwo albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.
Czy niewykonanie rozkazu to ostateczność?
W przypadku rażąco bezprawnego rozkazu, polecającego wykonanie czynności oczywiście niezgodnej z prawem, niewykonanie rozkazu to nie tylko możliwość, lecz także obowiązek żołnierza. Są jednak takie sytuacje, które nie są tak jasne. Należy jednak pamiętać, że art. 318 Kodeksu karnego wyłącza odpowiedzialność karną żołnierza, o ile ten nie popełnia przestępstwa umyślnie.