Służba kandydacka

Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny odeszła od instytucji służby kandydackiej, jednakże przepisy wcześniej obowiązującej ustawy - ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, mają zastosowanie do żołnierzy pełniących służbę kandydacką przed wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy w czasie szkolenia wojskowego w uczelni wojskowej w ramach studium oficerskiego, w szkołach podoficerskich oraz ośrodkach szkolenia lub którzy kształcili się na oficera na ostatnim roku nauki w uczelni wojskowej.

Żołnierz pełniący służbę kandydacką, który kształcił się na oficera, ale nie na ostatnim roku nauki w uczelni wojskowej ani w czasie szkolenia wojskowego w uczelni wojskowej w ramach studium oficerskiego zostaje powołany do zawodowej służby wojskowej po ukończeniu przez niego pierwszego roku studiów, jeżeli złoży wniosek o powołanie do zawodowej służby wojskowej i podpisze umowę określającą warunki zwrotu poniesionych kosztów na utrzymanie i naukę. Do czasu powołania do zawodowej służby wojskowej w odniesieniu do takiego żołnierza stosuje się przepisy ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Przepisy ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych

Służbę kandydacką pełnią kandydaci na żołnierzy zawodowych, pełniący czynną służbę wojskową. Do służby kandydackiej powołane mogą zostać osoby niekarane sądownie, posiadające obywatelstwo polskie, zdolność fizyczną i psychiczną do służby wojskowej, co najmniej osiemnastoletnie i posiadające wykształcenie wymagane do przyjęcia do uczelni wojskowej, szkoły podoficerskiej lub ośrodka szkolenia.

Osoba ubiegająca się o powołanie do służby kandydackiej składa wniosek o powołanie do służby kandydackiej zawierający kwestionariusz osobowy oraz poddawana jest postępowaniu rekrutacyjnemu. Obejmuje ono egzamin wstępny, rozmowę kwalifikacyjną oraz analizę ocen uzyskanych przez osobę ubiegającą się o powołanie do służby kandydackiej na świadectwie ukończenia szkoły. Powołanie następuje w zależności od wyników uzyskanych w postępowaniu rekrutacyjnym.

Osoby starające się o powołanie do służby kandydackiej kierowane są do:

• wojskowej komisji lekarskiej w celu ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do zawodowej służby wojskowej;
• wojskowej pracowni psychologicznej w celu wydania orzeczenia psychologicznego w zakresie braku przeciwwskazań do pełnienia zawodowej służby wojskowej.

Powstanie stosunku służbowego służby kandydackiej odbywa się w drodze powołania w oparciu o dobrowolne zgłoszenie osoby ubiegającej się oraz po spełnieniu łącznie poniższych warunków:

• podpisanie umowy;
• wydanie rozkazu personalnego o powołaniu do służby kandydackiej;
• stawienie się osoby powołanej do pełnienia służby kandydackiej.
• Do służby kandydackiej może być również powołany cywilny student uczelni wojskowej oraz student innej uczelni niż uczelnia wojskowa.

W okresie przerw wakacyjnych kandydat na żołnierza zawodowego, który jest studentem, odbywa szkolenie wojskowe oraz pozostaje na zaopatrzeniu wybranej uczelni wojskowej. Żołnierzami w czynnej służbie wojskowej stają się osoby powołane do służby kandydackiej z dnie stawienia się do służby, otrzymując tym samym tytuł:

• podchorążego, jeżeli kształci się na oficera zawodowego;
• kadeta, jeżeli kształci się na podoficera zawodowego;
• elewa, jeżeli kształci się na szeregowego zawodowego.

Z dniem skreślenia z ewidencji uczelni wojskowej, szkoły podoficerskiej lub ośrodka szkolenia, jeżeli żołnierz pełniący służbę kandydacką nie ukończy nauki w uczelni wojskowej, szkole podoficerskiej lub ośrodku szkolenia, stosunek służbowy wygasa z mocy prawa.

Istnieje dodatkowo szereg przypadków, gdy decyzją rektora-komendanta uczelni wojskowej, komendanta szkoły podoficerskiej lub ośrodka szkolenia zwalnia się ze służby kandydackiej, a mianowicie:

• zrzeczenie się obywatelstwa polskiego;
• wybranie na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;
• ustalenie przez wojskową komisję lekarską niezdolności do zawodowej służby wojskowej;
• niespełnienie wymogów określonych w regulaminie studiów lub nauki;
• utrata stopnia wojskowego albo degradacji;
• prawomocne orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej usunięcia z czynnej służby wojskowej pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego;
• prawomocne orzeczenia środków karnych pozbawienia praw publicznych lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza;
• skazanie prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego, w tym również z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;
• skazanie prawomocnym wyrokiem na karę ograniczenia wolności;
• wniosek żołnierza.

Stan prawny na 26.09.2022